Ad Visser en Penny de Jager in TopPop
Ad Visser en Penny de Jager in TopPop
TILT

TopPop 1970-1988: Videoclips on demand

Auteur: Liselotte Doeswijk

Moeilijk voor te stellen, maar voordat de videoclip bestond kwamen internationale artiesten naar de Hilversumse tv-studio's. TopPop zond elke week de favoriete liedjes van de kijkers uit. De opnames werden zo creatief mogelijk vormgegeven.

Begin het verhaal

Start verhaal

Met alle Pops 12 kaarten
Alleen de Tops 7 kaarten
Later lezen, mail een reminder

Later lezen

Je emailadres wordt eenmalig gebruikt om de link naar het verhaal te sturen. Je adres wordt niet opgeslagen.

1970
Het idee achter TopPop

Kijkers sturen per briefkaart hun favoriete liedjes en TopPop zendt deze uit.

De AVRO heeft lage verwachtingen van een wekelijks popprogramma.

Het mag niet te veel kosten en moet dus in zwart-wit.

Fragment: TopPop leader 1970-1971, ontwerp Frans Schupp. Collectie AVROTROS; Bron: YouTube.be

Pop art

Makers van het eerste uur zijn regisseur Rien van Wijk (r) en grafisch ontwerper Frans Schupp (l). Zij maken van de nood een deugd en laten zich inspireren door pop-art. Van Wijk en Schupp zetten TopPop neer als een merk. Van leader, tussentitels, bumpers, tot en met decor, dans, kleding en presentatie: alles moet herkenbaar zijn als TopPop.

Foto: Frans Schupp en Rien van Wijk, fotograaf onbekend, 1973, AVRO; Bron: collectie Beeld & Geluid
Trucage
en visuele dynamiek

De hele trukendoos gaat open. Er wordt geëxperimenteerd met split screen, grafisch ontwerp, een letterbak met gekke objecten en diaprojectoren.

Helaas is er nauwelijks bewegend beeld van deze kunstgrepen bewaard gebleven.

Fotocompilatie: Foto's en titelkaart voor TopPop, uit het archief van Frans Schupp; Bron: collectie Beeld & Geluid
Bewegend decor

Ook van de optredens van het eerste seizoen van TopPop zijn er veel verdwenen. Vaak doordat de banden zijn overgespoeld.

Hier zien we het bewegende pop art decor van Frans Schupp in actie tijdens een optreden van de band Black Sabbath. Niet geschikt voor mensen met epilepsie!

Video: TopPop, Black Sabbath met 'Paranoid', 29-09-1970, AVRO, Collectie AVROTROS; Bron: YouTube.be
TopPop is een hit

Het programma is een kijkcijferhit. Het budget gaat omhoog, het team wordt uitgebreid en het mag voortaan in kleur. Dat opent creatieve mogelijkheden...

Zoals het gebruik van chroma-key. Daarmee kan geknipt en geplakt worden met bewegend beeld.

De nieuwe leader is een spetterend voorbeeld van wat je allemaal met deze techniek kan doen.

Video: TopPop leader, 10-07-1975, AVRO; Bron: collectie Beeld & Geluid

Take Two

Artiesten, zoals de Continental Uptide Band met George Baker, komen naar TopPop en doen hun liedje twee maal. Een keer in een decor, en een keer in een chroma-key blauwe studio.

Foto's: Continental Uptide Band bij TopPop, fotograaf onbekend, 1972, AVRO; Bron: collectie Beeld & Geluid
Chroma-key

De blauwe studio achtergrond wordt elektronisch ingevuld met een ander beeld.

Voor het optreden van Gilbert O'Sullivan ontwerpt Frans Schupp deze gekleurde titelkaarten.

TopPop is een van de eerste tv-programma's waar chroma-key zo'n prominent onderdeel van het programma is.

Video: Gilbert O'Sullivan, 'Clair' in: 'TopPop Hitarchief: zangers uit de VS en Groot-Brittannië', 01-06-1984, AVRO; Bron: collectie Beeld & Geluid
Rafelrandjes

Frans Schupp ontwerpt voor het derde seizoen van het programma gipsen miniaturen.

Het idee is dat artiesten daar - met behulp van chroma-key- in en op staan.

Helaas! Het blijkt veel te lastig om de artiesten zo precies op de juiste plek te krijgen, dat het perspectief klopt.

De objecten worden gefotografeerd en gebruikt om de hits mee aan te kondigen.

Fotocompilatie 2: Foto's en titelkaart voor TopPop, uit het archief van Frans Schupp; Bron: collectie Beeld & Geluid

Glam

Elk jaar krijgt een eigen, nieuwe vormgeving. Het vierde seizoen (1973/1974) laten Frans Schupp en decorontwerper Jaap de Groote zich inspireren door het populaire glamrock genre, wat dan zijn hoogtepunt beleeft. Het wordt een over-the-top altaar; het TopPop logo omringd door een stralenkrans, vleugels, gitaren en glitter. Geheel in stijl van glamrockers als Gary Glitter en David Bowie.

Foto: David Bowie, fotograaf onbekend, werkopname TopPop, 18-02-1974, AVRO; Bron: collectie Beeld & Geluid
TopPop stylo...
Of eigen clip?

In de loop van de jaren komen er nieuwe regisseurs en vormgevers die het stokje van Frans Schupp en Rien van Wijk overnemen. Het programma gaat met zijn tijd mee en houdt het maar liefst tot 1988 uit.

Sommige bands, zoals Mud hier boven, passen qua imago uitstekend bij de stijl van het programma. Ze vinden het geen enkel probleem om op te treden te midden van TopPop-logo's of andere extravagante vormexperimenten bedacht door het TopPop-team.

Bands die meer controle willen over hun imago maken zelf een filmpje en sturen dat op. Een stuk sneller en goedkoper. De videoclip is geboren!

Video: Mud met 'Rocket', 29-07-1974, in: 'TopPop: nummers die het in 1974 niet gehaald hebben', 10-07-1975, AVRO; Bron: YouTube.be

In september is het 50 jaar geleden dat TopPop voor het eerst werd uitgezonden op de Nederlandse televisie. Het archief van Frans Schupp is in 2011 overgedragen aan Beeld & Geluid. Meer weten over televisievormgeving? Ga naar Vorm van vermaak.

Bekijk bronnenlijst

Gerelateerde verhalen

NA HET ZIEN VAN DEZE 5 SIMPELE TRUCS ZAL JOUW SURFGEDRAG NOOIT MEER HETZELFDE ZIJN!

Delen Informeren

We hebben een emoji overload ?

Delen Ontwikkeling Informeren

Iedereen is dateable - een geschiedenis van tv-romantiek

Delen Verkopen Informeren

Een beeld om nooit te vergeten

Ontwikkeling Informeren

Going to the dogs: een bijzonder toneelstuk van Wim T. Schippers

Vertellen Informeren
Bekijk alle verhalen

Bekijk ook

evenement 17 - 25 mei

Beeld & Geluid Spoelt Terug

Van 17 tot en met 25 mei staat Beeld & Geluid Spoelt Terug helemaal in het teken van TV-amusement. Dompel je onder in de nostalgie en waan je achter de schermen van je favoriete TV-programma’s. Met name in de weekenden van 17-18 mei en 24-25 mei, maar ook doordeweeks, staan verschillende interactieve shows, workshops, en activiteiten op de planning. Niemand minder dan Jochem van Gelder komt langs om een gloednieuwe editie van Praatjesmakers te presenteren! Een unieke kans om deze klassieker opnieuw te beleven. Mis het niet en scroll snel naar beneden voor het volledige programma!