100 jaar 16 millimeter film
Honderd jaar geleden was er een revolutionaire verandering in de filmwereld. De uitvinding van 16mm film. Hoe baanbrekend was deze uitvinding?
Later lezen
Revolutie
De firma Eastman Kodak kwam in 1923 met een revolutionair nieuw product te weten 16 mm film met een bijbehorende camera en projector.
Met deze advertentie viert Kodak in 2023 het honderdjarig bestaan van 16 mm film.
35 millimeter
Tot dan toe was de standaard 35mm, een filmformaat dat de helft groter was dan 16 mm. Een nadeel van 35mm was de benodigde zware apparatuur zowel bij het filmen als vertonen. Met als gevolg dat amateurfilmers niet in staat waren om te filmen. Behalve wellicht de oprichter van de Polygoon filmfabriek J. Stoop, zoals het volgende filmpje laat zien.
Amateurfilmers
16 mm gaf de amateurfilmer veel meer mogelijkheden om de eigen creativiteit op film te zetten. En dat niet alleen. Met een projector kon men thuis de gemaakte films met de camera projecteren. In het navolgende reclamefilmpje koopt een vrouw een camera bij de firma Marijnen. Overigens werden vrouwen vaak gebruikt in reclame films voor camera's en andere technische apparatuur onder het mom van : "als een vrouw het kan, dan kan iedereen het!".
Film van Wouter Kuijck
In het hierna volgende fragment gaat amateurfilmer Wouter Kuyck een nieuwe filmcamera aanschaffen. Thuis laat hij de nieuwe mogelijkheden van het apparaat zien.
Nieuws
Niet alleen was de lancering van 16 mm film voor amateurfilmers een revolutie, maar ook journalisten waren in staat sneller en makkelijker nieuwsitems te maken. Rijdend op een dak van een auto, filmend uit de hand, het was opeens allemaal eenvoudiger.
Naast alle voordelen voor de amateurfilmer bracht de 16 mm film dus ook enorme voordelen bij de nieuwsgaring. Door de lichte camera waren allerlei nieuwe journalistieke vormen mogelijk.
Hungary in Revolt
Een goed voorbeeld van de mogelijkheden die 16 mm film bracht bij nieuwsgaring is de film "Hungary in Revolt", waarbij de cameraman midden in een vuurgevecht beland en door kan blijven filmen.
Met een zware 35 mm camera was dat niet mogelijk geweest.
Floris
Behalve voor nieuwsitems werden ook televisieseries op 16mm film gemaakt. Een beroemd voorbeeld is de serie Floris, geregisseerd door Paul Verhoeven en uitgezonden door de NTS.
Telerecording
Bij de introductie van televisie in Nederland wordt gebruikt gemaakt van telerecording.
Voor een televisietoestel wordt een filmcamera geplaatst die de live uitzending opneemt.
Het voordeel hiervan is dat de telerecording op film vermenigvuldigd kan worden en op een later tijdstip uitgezonden wordt.
Omroeparchief
Bijkomend voordeel is dat de opgenomen telerecording bewaard werd en zo terecht kwam in het televisiearchief. In de depots van Beeld & Geluid liggen meer dan een kwart miljoen van dit soort telerecordings op 16mm filmrollen. Een substantieel deel is inmiddels gedigitaliseerd.
Nog steeds "Alive and kicking..."
Ondanks digitale mogelijkheden speelt 16mm nog steeds een rol in de wereld van cinema.
Een aantal jonge regisseurs maakt nog steeds films op 16mm. Soms uit kostenoverweging, maar vaker uit esthetische overwegingen. De aanwezigheid van grofkorreligheid (grain) levert op groot scherm een bijzonder beeld op. Ook geeft 16mm film meer mogelijkheden met het contrast.
Voorbeelden zijn de films van Darren Aronofsky, waaronder de thriller PI uit 1998. Vanwege het 25 jarig bestaan van zijn film maakt hij dit jaar (2023) een speciale scan voor vertoning in Imax bioscopen. Door het grote scherm en de brede beeldverhouding zie je wel tot 25% meer, maar het origineel is opgenomen op de honderd jaar oude 16mm film.
Meer weten over 100 jaar 16 mm? Bezoek onze speciale pagina https://beeldengeluid.nl/100jaar16mm
