Topmodel Karbonkel
Topmodel Karbonkel

Gruwelen met Karbonkel

Later lezen

Je emailadres wordt eenmalig gebruikt om de link naar het verhaal te sturen. Je adres wordt niet opgeslagen.

Ik Mik Loreland

Zat jij tussen 1995 en 2002 in groep 3?

Dan ken je vast wel dit liedje.

Wouter van Bemmel componeerde het als intro voor Ik Mik Loreland...

... een kinderserie die veel basisscholen gebruikten om kinderen te leren lezen en schrijven.

Fragment: Ik Mik Loreland, NOT, 06-09-1994. Bron: Collectie Beeld & Geluid
Still van het personage Mik uit de kinderserie Ik Mik Loreland

Spannende tegenhanger

De serie van Teleac/NOT vertelt het verhaal van Mik, gespeeld door Marjolein Macrander. Ze hunkert naar lezen en schrijven en gaat op zoek naar letters. Karbonkel, een boosaardige, eenogige trol, kan niet lezen of schrijven. Hij is zo jaloers op Mik dat hij haar voortdurend achtervolgt, plaagt en dwarszit. Karbonkel is Miks 'tegenhanger': een karaktertype dat het verhaal extra spannend maakt, iets wat je wel vaker ziet in kinderprogramma's.

Foto: Marjolein Macrander als Mik, Ik Mik Loreland, fotograaf onbekend, datum circa 1994. Bron: Collectie Beeld & Geluid bron: Nederlands Instituut voor Beeld & Geluid
Voortdurend ruzie

Zoals in Paulus de Boskabouter...

...een poppenserie die de NTS in de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw uitzendt.

Hierin zoekt de gemene heks Eucalypta voortdurend ruzie met Paulus en de andere bewoners van het kabouterbos.

Paulus de Boskabouter. Het koekjesfeest, NOS, datum onbekend. Bron: Collectie Beeld & Geluid
Gargamel háát smurfen

Of in 'De Smurfen', een tekenfilmserie van filmstudio Hannah-Barbera.

Hierin zit de kwaadaardige tovenaar Gargamel constant achter de kleine blauwe wezentjes aan.

Hij háát ze!

Fragment: De Smurfen, De ene goeie dienst is de andere waard, Filmstudio Hanna-Barbera, 06-10-1984. Bron: YouTube
Still van de Plaaggeest uit de kinderserie Bassie en Adriaan

Bolle wangen en rare lach

En dan is er ook nog de Plaaggeest in De avonturen van Bassie en Adriaan, de allereerste serie van het circusduo uit 1978. Ook hij is bedacht om het verhaal spannend te maken, maar de jonge kijkertjes vinden hem zo eng dat de makers kritiek krijgen. Ze schrijven hem daarom al snel uit de serie, terwijl hij eigenlijk niet meer is dan een verklede man met bolle wangen en een rare lach.

Still: Honderd maal Bassie en Adriaan, TROS, 25-12-1987. Bron: Collectie Beeld & Geluid

Bang voor Pino

Makers onderschatten wel vaker de impact van hun typetjes op jonge kijkers. In 2017 krijgt een meisje nachtmerries van een figuur uit een show van K3. Reden voor Joris van BNNVARA Academy om voor het radioprogramma RIZA de straat op te gaan en voorbijgangers te vragen naar hun televisietrauma. Hijzelf was als kind bang voor Pino in Sesamstraat, zo vertelt hij in dit fragment. En dat had alles te maken met het vreemde uiterlijk van de vogel.

Lees fragment
Foto: Sesamstraat, NTR, fotograaf onbekend, datum onbekend. Bron: Collectie Beeld & Geluid
Fragment: RIZA, BNNVARA, 13-05-2018. Bron: Collectie Beeld & Geluid
Screenshot van een boze brief van een moeder over hoe eng Karbonkel is

Ouders klagen

Het komt dus vaker voor dat kinderen schrikken van wat ze op televisie zien. Maar Karbonkel is zo eng, dat de jonge kijkertjes onder de banken vliegen zodra hij in beeld komt. Sommigen krijgen nachtmerries. Of gaan weer in hun broek plassen. Ouders klagen op school én online.

Screenshot: boze brief van moeder, forum Ik Mik Loreland is te eng, website Ouders Online, 20-08-2009 Bron: oudersonline.nl
Screenshot van een artikel in HP de Tijd voer de impact van Karbonkel op jonge kinderen

Angst

De enorme impact van Karbonkel op de kinderen én ouders is voor het tijdschrift ‘HP De Tijd’ reden om in 2013 samen met Karbonkel-speler Simon van Leeuwen terug te blikken op de serie en de angst die hij met zijn vertolking van Karbonkel veroorzaakte.

Foto: HP De Tijd, Sjoerd Hartholt, 13-12-2013, Karbonkel biedt excuses aan voor nachtmerries en trauma's
Foto van Siem van Leeuwen en Karbonkel

Van Leeuwen biedt zijn excuses aan

Voor iedereen die het eng vond: sorry! Maar het is toch ook juist mooi om als kind ergens bang voor te zijn?

Siem van Leeuwen

Citaat: HP De Tijd, Sjoerd Hartholt, 13-12-2013, Karbonkel biedt excuses aan voor nachtmerries en trauma's
Foto: Poppenspeler en acteur Simon van Leeuwen met Karbonkel, fotograaf onbekend, datum onbekend. Bron: IMDB

Je mag kinderen best een beetje bang maken

Still van de titel van de documentaire Het monster van groep 3

Wat maakt Karbonkel zo eng?

Documentairemaker Clemens Lambermont zoekt het uit in zijn documentaire Het monster van groep 3 uit 2015, waarin hij met makers en 'slachtoffers' spreekt.

Still: Titelshot Het Monster van groep 3, Clemens Lambermont, 21-06-2015, VPRO. Bron: 2doc.nl
Foto van de pop Karbonkel, zitten op een stoel

Karbonkel was de bad guy

Allereerst is het de pop zelf, zegt poppenmaakster Karen Holst van Pellekaan in de documentaire: "Karbonkel was de bad guy in de serie en dat moest echt wel wat zijn, dus ik dacht, nou oké dan leef ik me daar lekker op uit!”

Citaat: Karen Holst van Pellekaan, Het monster van groep 3, aflevering 1, 21-06-2015, VPRO. Bron: 2doc.nl
Foto: Karbonkel, circa 2015, fotograaf Beeld & Geluid. Bron: Collectie Beeld & Geluid
Enge stem

En dan die stem!

Veel zegt Karbonkel niet, maar Simon van Leeuwen speelt hem met zo veel overtuiging...

...dat alles wat hij Karbonkel laat zeggen heel akelig klinkt voor de jonge kijkertjes.

Fragment: Ik Mik Loreland, aflevering 10, 23-11-1994, NOT. Bron: Collectie Beeld & Geluid
Plotsklaps is hij daar!

En dan zijn daar ook nog de voor die tijd spannende montage en muziek...

...waardoor het voor de kinderen van toen lijkt alsof Karbonkel zomaar opeens kan opduiken.

Fragment: Ik Mik Loreland, Aflevering 8, 09-11-1994, NOT. Bron: Collectie Beeld & Geluid
Foto van Walter Goverde

Niet expres

Zijn uiterlijk, zijn stem en de spannende montage en muziek, dit alles maakt Karbonkel voor jonge kinderen heel eng. Toch was dit niet de bedoeling van de makers, zo zegt regisseur Walter Goverde in de documentaire. “We hebben ontzettend onze best gedaan om er iets heel moois van te maken, maar de visuele impact van Karbonkel is denk ik altijd onderschat."

Citaat en still: Walter Goverde, Het monster van groep 3, aflevering 1, 21-06-2015. VPRO. Bron: 2Doc.nl
Mik en Karbonkel

Menselijker en vriendelijker

Omdat Karbonkel zoveel angst oproept, besluiten de makers hem na het eerste seizoen vriendelijker en menselijker te maken. Simon van Leeuwen gaat zelf Karbonkel spelen en laat hem in de serie steeds beter praten. Later leert Karbonkel zelfs lezen en schrijven.

Foto: Marjolein Macrander en Simon van Leeuwen als Mik en Karbonkel, Ik Mik Loreland, fotograaf onbekend, circa 1996. Bron: IMDB
Toch maakt Karbonkel een onvergetelijke indruk op een hele generatie schoolkinderen
Veel kijkertjes van toen gruwelen nu nog steeds als ze hem tegenkomen in de social media
Screenshot: Instagram-post met feed over Karbonkel, Aivy88, 06-08-2019. Bron: Instagram
Maar gelukkig kunnen we nu ook om hem lachen...
Of niet?
Screenshot: Karbonkel memes, 06-08-2019. Bron: Safari

Poll Ik gruwel nog steeds van Karbonkel