Gruwelen met Karbonkel
Start verhaal
Later lezen, mail een reminder
Later lezen
Je emailadres wordt eenmalig gebruikt om de link naar het verhaal te sturen. Je adres wordt niet opgeslagen.
Spannende tegenhanger
De serie van Teleac/NOT vertelt het verhaal van Mik, gespeeld door Marjolein Macrander. Ze hunkert naar lezen en schrijven en gaat op zoek naar letters. Karbonkel, een boosaardige, eenogige, analphabetische trol, is zo jaloers dat hij haar voortdurend achtervolgt, plaagt en dwarszit. Karbonkel is Miks 'tegenhanger': een karaktertype dat het verhaal extra spannend maakt, iets wat je wel vaker ziet in kinderprogramma's.
Foto: Marjolein Macrander als Mik, Ik Mik Loreland, fotograaf onbekend, datum circa 1994. Bron: Collectie Beeld & Geluid bron: Nederlands Instituut voor Beeld & Geluid
Bolle wangen en rare lach
En dan is er ook nog de Plaaggeest in De avonturen van Bassie en Adriaan, de allereerste serie van het circusduo uit 1978. Ook hij wordt bedacht om het verhaal spannend te maken, maar de jonge kijkertjes vinden hem zo eng dat de makers kritiek krijgen. Ze schrijven hem daarom al snel uit de serie, terwijl hij eigenlijk niet meer is dan een verklede man met bolle wangen en een rare lach.
Still: Honderd maal Bassie en Adriaan, TROS, 25-12-1987. Bron: Collectie Beeld & Geluid
En er zijn nog wel meer typetjes waarvan de bedenkers de impact op het jonge brein onderschatten
Zo krijgt een meisje in 2017 nachtmerries door een personage in een show van K3. Reden voor Joris van BNNVARA Academy om voor het radioprogramma RIZA om de straat op te gaan en voorbijgangers te vragen naar hun televisietrauma. Hijzelf was trouwens als kind bang van Pino in Sesamstraat, zo vertelt hij in dit fragment. En dat had alles te maken met het vreemde uiterlijk van de vogel.
Foto: Sesamstraat, NTR, fotograaf onbekend, datum onbekend. Bron: Collectie Beeld & Geluid
Fragment: RIZA, BNNVARA, 13-05-2018. Bron: Collectie Beeld & Geluid
Ouders klagen
Het komt dus vaker voor dat kinderen schrikken van wat ze op televisie zien. Maar Karbonkel is zo eng, dat de jonge kijkertjes onder de banken vliegen zodra hij in beeld komt. Sommigen krijgen nachtmerries. Of gaan weer in hun broek plassen. Ouders klagen op school én online.
Screenshot: boze brief van moeder, forum Ik Mik Loreland is te eng, website Ouders Online, 20-08-2009 Bron: oudersonline.nl
De enorme impact van Karbonkel op de kinderen én ouders is voor het tijdschrift ‘HP De Tijd’ reden om in 2013 samen met Karbonkel-speler Simon van Leeuwen terug te blikken op de serie en op de angst die hij met zijn vertolking van Karbonkel veroorzaakte
Foto: HP De Tijd, Sjoerd Hartholt, 13-12-2013, Karbonkel biedt excuses aan voor nachtmerries en trauma's
Van Leeuwen biedt hiervoor zijn excuses aan
Voor iedereen die het eng vond: sorry! Maar het is toch ook juist mooi om als kind ergens bang voor te zijn?
Citaat: HP De Tijd, Sjoerd Hartholt, 13-12-2013, Karbonkel biedt excuses aan voor nachtmerries en trauma's
Foto: Poppenspeler en acteur Simon van Leeuwen met Karbonkel, fotograaf onbekend, datum onbekend. Bron: IMDB
Maar wat maakt Karbonkel nou eigenlijk zo eng?
Documentairemaker Clemens Lambermont zoekt het uit in zijn documentaire Het monster van groep 3 uit 2015, waarin hij met makers en 'slachtoffers' spreekt.
Still: Titelshot Het Monster van groep 3, Clemens Lambermont, 21-06-2015, VPRO. Bron: 2doc.nl
Bad guy
Allereerst is het de pop zelf, zegt poppenmaakster Karen Holst van Pellekaan in de documentaire: "Karbonkel was de bad guy in de serie en dat moest echt wel wat zijn, dus ik dacht, nou oké dan leef ik me daar lekker op uit!”
Citaat: Karen Holst van Pellekaan, Het monster van groep 3, aflevering 1, 21-06-2015, VPRO. Bron: 2doc.nl
Foto: Karbonkel, circa 2015, fotograaf Beeld & Geluid. Bron: Collectie Beeld & Geluid
Niet expres
Zijn uiterlijk, zijn stem en de spannende montage en muziek, dit alles maakt Karbonkel voor jonge kinderen heel eng. Toch was dit niet de bedoeling van de makers, zo zegt regisseur Walter Goverde in de documentaire. “We hebben ontzettend onze best gedaan om er iets heel moois van te maken, maar de visuele impact van Karbonkel is denk ik altijd onderschat."
Citaat en still: Walter Goverde, Het monster van groep 3, aflevering 1, 21-06-2015. VPRO. Bron: 2Doc.nl
Vriendelijker
Daarom besluiten de makers na het eerste seizoen om Karbonkel menselijker en vriendelijker te maken. Simon van Leeuwen kruipt zelf in de huid van Karbonkel en hij gaat in de loop van de serie steeds beter praten. Ook leert hij zelf lezen en schrijven.
Foto: Marjolein Macrander en Simon van Leeuwen als Mik en Karbonkel, Ik Mik Loreland, fotograaf onbekend, circa 1996. Bron: IMDB
