DIY Radio
Start verhaal
Later lezen, mail een reminder
Later lezen
Je emailadres wordt eenmalig gebruikt om de link naar het verhaal te sturen. Je adres wordt niet opgeslagen.
Zelfbouwpraktijken
In 1913 veroorzaakt de eigenzinnige Hagenaar Jan Corver ophef in het weekblad Panorama. Hij vertelt dat hij met een zelfgemaakt goedkoop ontvangertje berichten van radiostations ontvangt. En dat Nederland meer draadloze amateurs telt zoals hij. Het idee dat alleen militairen, scheepvaart en handelaren radioberichten beluisteren is achterhaald.
Weekend Projects - Super Simple FM Transmitter, 5-12-2013. Bron:YouTube-kanaal: Make:
Eenige wenken omtrent soldeeren, Radio Expres 16, 27-04-1925. Bron: Beeld & Geluid.
Het wonder past in een sigarenkistje
Foto's van zelfgebouwde apparaten waarmee de amateur zich behelpt sieren Corvers artikel Het wonder van de draadloze telegrafie in de Panorama.
Detail uit: Jan Corver, Het wonder der draadloze telegrafie. Kijkjes in de Nederlandse amateurwereld. Panorama, jrg.1, nr. 12, 17 dec 1913. Bron: collectie Beeld & Geluid.
Influencer
Met connecties in de hoogste regionen en een grote groep volgers zou je hem misschien wel kunnen vergelijken met gespecialiseerde influencers van nu.
Jan Corver is aimabel, vermogend, hij beweegt zich in de juiste kring van vrienden met een passie voor radio. Bovendien heeft hij een talent om ingewikkelde techniek begrijpelijk uit te leggen.
Nachtelijk festijn in Kurhaus, Foto: Hans Nieuwenhuis, Radio Expres 24, 12-06-1925. Bron: collectie Beeld & Geluid.
Hoe dan?
Om te beginnen schrijft hij het boekje Het draadloos ontvangststation voor den amateur. Dat komt uit in 1915, wanneer de eerste Wereldoorlog is losgebarsten en radio luisteren weer streng verboden is.
Het is een instant bestseller.
Mede dankzij dit boekje weten amateurs hun technische kennis op peil te houden en menig bericht te onderscheppen.
J.M. Moerkerk, Draadlooze caricaturen, Radio Expres 5, 29-01-1925. Bron: collectie Beeld & Geluid.
Amateurs verenigd
Intussen gaan de ontwikkelingen snel. In 1916 richten vooraanstaande radiomannen de Nederlandsche Vereeniging voor Radiotelegrafie (NVVR) op. Het luisterverbod gaat in 1917 van de baan. De radiolamp doet zijn intrede en de muzikale programma's die Hanso Idzerda vanaf 6 november 1919 uitzendt brengen voor het eerst in de geschiedenis echt vermaak op de radio.
Folder Radio-Concerten, N.v. Ned. Radio-Industrie, jaartal onbekend. Bron: collectie Beeld & Geluid.
Radio Expres laboratorium
Naast het NVVR maandblad Radio Nieuws start Corver het weekblad Radio Expres in 1923. Dit groeit uit tot een razend populair serieus tijdschrift voor de echte amateur. Corver bespreekt buitenlandse artikelen en publiceert over eigen experimenten met nieuwe onderdelen en technieken in zijn laboratorium. Dat maakt hem in de ogen van zijn lezers tot een betrouwbare autoriteit.
Cover Radio Expres 34, 21-08-1924. Bron: collectie Beeld & Geluid.
Mediamerk
De autoriteit en influence van Radio Expres valt ook bedrijven als Philips op. Naast samenwerkingen met bekende ondernemers als Idzerda, richten ze hun pijlen op amateurs via tijdschriften.
Philips advertentie in Radio Expres 19, 8 mei 1924. Bron: collectie Beeld & Geluid.
Tante Jo en haar radio
Lezers sturen vol trots foto's met zelfgebouwde toestellen naar de Radio Expres. Velen zijn geklust volgens het technisch vernuftige schema van ingenieur Koomans.
Duo Hofmann, Mijn tante Jo, Polydor 1930. SSST, ik hoor wat, 26-10-1960, VARA. Bron: collectie Beeld & Geluid.
LMVD Boomgaard, De kleine loge's luisteren ook, Radio Expres 37, 11-09-1927. Bron: collectie Beeld & Geluid.
Ome Ko legt uit
Ingenieur Nicolaas Koomans publiceert regelmatig in Radio Nieuws en Radio Expres. Jan Corver en hij zijn goede vrienden. Beide mannen geven lezingen en demonstraties over onderzoek en ontwikkelingen in radioland.
JH Hansen, Drielampstoestel met dubbelroosterlampen, Radio Expres 27, 3-07-1924. Bron: collectie Beeld & Geluid.
Radiogeschiedenis, 06-11-1939, VARA. Bron: collectie Beeld & Geluid.
De hartstocht van 't experiment
Na het bombardement op Rotterdam van mei 1940 is Corver in shock, maar hij herpakt zich en blijkt ook in oorlogstijd een visionair. Hij voorziet restricties, tekorten en een terugval in techniek. De hartstocht voor het experiment drijft hem in een gidsrol. Ditmaal niet op zoek naar lol of muziek, maar om de radio als informatiebron toegankelijk te houden tijdens de bezetting.
Interview W.Ch. Kalee met N. Koomans, Radiogeschiedenis, 06-11-1939, VARA. Bron: collectie Beeld & Geluid.
Foto: Land van Hoboken, 14-05-1940. Bron: Het Nieuwe Instituut-Architecture Collections [No restrictions] via Wikimedia Commons.
Radio avonturen
Dit toestel van Corver verbergt heel wat geheimen. De krabbel PCJ op de raamantenne geeft de leeftijd prijs, want radiostation PCJ zond uit tot oktober 1941. Een Leitz mica-condensatortje uit 1942 verraadt dat Corver er ook later nog aan knutselde. Na de oorlog schrijft hij over zijn avonturen met precies deze superregeneratieve kortegolfontvanger in zijn boek Radio door zelf doen.
DIY Radio collectie
Jan Corver is actief in omroepbesturen en blijft schrijven over radio- en tv-techniek tot zijn dood in 1956. De experimenteertafels met ruim honderd DIY objecten uit het Radio Expres laboratorium zijn opgenomen in de historische collectie van Beeld & Geluid.
Foto: Carlien Booij, 1-10-2019. Bron: collectie Beeld & Geluid.
TILT: Verborgen radio
Zin om nog meer te lezen?
Ontdek jouw verhaal in deze interactieve special over het de verborgen radio. Want als de radio je enige hoop op vrijheid is, hoe ver zou jij dan gaan om die te beschermen?