Camera neemt sportwedstrijd op.
Camera neemt sportwedstrijd op.

Sport in beeld

Later lezen

Je emailadres wordt eenmalig gebruikt om de link naar het verhaal te sturen. Je adres wordt niet opgeslagen.

Voorpagina L'Auto 19 januari 1903.
Een wielerronde om kranten te verkopen

Media ontdekten sport al vroeg als interessant fenomeen. In het begin van de 20ste eeuw hadden twee Franse sportkranten een fikse concurrentiestrijd. Om lezers te trekken organiseerden ze wielerwedstrijden. Sportkrant l'Auto kondigt in 1903 de route van de eerste Tour de France als promotiestunt aan. Media, in de vorm van een krant, stonden dus letterlijk aan de start van ‘s werelds grootste wielerwedstrijd. 

Tour de France, 19 januari 1903, l'Auto. Bron: Wikimedia
Spelers van Arsenal bekijken met verwondering de televisiecamera.

Rechtstreeks verslag

Media doen ook sinds jaar en dag verslag van sportwedstrijden. In eerste instantie in de krant, maar al snel kwam ook het beeld om de hoek kijken. In de jaren 30 van de vorige eeuw werd er in het Verenigd Koninkrijk geëxperimenteerd met live-verslagen van sportwedstrijden op televisie. Hiervoor werd een oefenwedstrijd georganiseerd tussen Arsenal en het reserveteam van Arsenal. Waarom deze voetbalclub? Nou... eigenlijk voornamelijk omdat de Londense club om de hoek van het BBC-hoofdkantoor ligt. De voetballers waren in ieder geval erg onder de indruk van de camera's langs het veld.

Voetballers kijken naar camera, Hulton/Getty Images, 16 september 1937. Bron: Guardian
In Nederland werd pas in oktober 1953 de eerste wedstrijd live op televisie uitgezonden
Toen aangekocht door de omroep NTS voor vijfhonderd gulden
Dat zit nu wel anders...
Inmiddels betaalt de publieke omroep bijna een miljoen euro voor de uitzendrechten van een kwalificatiewedstrijd van het Nederlands elftal
De live-beelden zijn niet bewaard gebleven
Gelukkig hebben we het Polygoonverslag van die wedstrijd nog wel
Polygoon Hollands Nieuws, 26 oktober 1953, Polygoon. Bron: Collectie Beeld & Geluid
Man in leeg stadion.

Maar komt er dan nog wel iemand naar het stadion?

Voetbalbonden hadden er een zwaar hoofd in: ze verwachtten dat mensen minder naar het stadion zouden komen wanneer een wedstrijd op televisie te zien zou zijn. Het tegendeel bleek waar, de uitzendingen op televisie zorgden juist voor meer populariteit. Hetzelfde zien we nu het vrouwenvoetbal een plek krijgt op de Nederlandse televisie. De stadions van de betaalde voetbalclubs beginnen vol te lopen en op amateurniveau is het vrouwenvoetbal de afgelopen vijftien jaar de snelst groeiende sport in Nederland.

Leeg stadion, fotograaf Wgbieber, datum onbekend. Bron: Pixabay
Antieke televisie.

Past het op het scherm?

Toch was er, zowel letterlijk als figuurlijk, niet voor iedere sport ruimte op het scherm van de televisie. Welke sport leent zich goed voor televisie, en welke niet? De beeldkwaliteit was nog niet optimaal, daardoor waren sporten met een kleine bal, zoals golf of hockey, veel te moeilijk te volgen voor de kijkers. Ook had televisie een natuurlijke voorkeur voor sporten waarvan het speelveld in het vierkante kader van het scherm paste.

Vintage televisie, fotograaf StockSnap, datum onbekend. Bron: Pixabay
Televisie kon, met haar techniek, een sport echt groot maken
Zo wordt duidelijk in BBC’s Timeshift-aflevering ‘Bullseyes and Beer: When Darts Hit Britain’
Waarin de herkomst van het inmiddels niet meer weg te denken ‘splitscreen’ wordt uiteengezet
De techniek waarbij je de darter en het bord allebei ziet bleek een recept voor een meer spectaculair televisieverslag
Fragment Timeshift: Bullseyes and Beer: When Darts Hit Britain, BBC, 15 december 2014, GC DARTS International. Bron: YouTube-kanaal GC DARTS International
De bal is moeilijk te volgen
Vanaf het WK van 1970 in Mexico is er gekozen voor een witte bal
De bal is veel beter te zien voor de kijker
De bal die Adidas voor dat toernooi ontwikkelde heet ‘Telstar’, niet geheel toevallig vernoemd naar de satelliet die er in die tijd verantwoordelijk voor was dat het voetbal de televisie bereikte
Televisie had ook invloed op het spel zelf In eerste instantie werd er gespeeld met een bruine bal Zoals tijdens de finale van het eerste WK-voetbal tussen Uruguay en Argentinië
Fragment boven: Uruguay v Argentina - The Final - 1930 FIFA World Cup Uruguay, 6 april 2018, FIFATV. Bron: YouTube-kanaal FIFATV
Fragment onder: Sportjaar 1970, 1 januari 1970, NOS. Bron: Collectie Beeld & Geluid
Media hadden ook invloed op de stijl van spelen
Vuil spel wordt lang en breed uitgemeten op televisie zoals bij ‘Studio Voetbal’
Uiteindelijk verandert het spel daardoor zelf ook
Spelers kunnen niet meer ongezien hun elleboog in iemands gezicht plaatsen
Op die manier treedt de televisie als een dwangbuis op voor spelers met losse handjes
Studio Voetbal, 22 augustus 2004, NOS. Bron: Collectie Beeld & Geluid
Ook in het wielrennen
In 2017 werd Peter Sagan uit de tour gezet vanwege een elleboog met een zware val tot gevolg
Dit alles op basis van de televisiebeelden
Tourjournaal, 4 juli 2017, NOS. Bron: Collectie Beeld & Geluid
De televisie heeft ook invloed op de speeltijden
De hele week wordt bijvoorbeeld volgepropt met voetbalwedstrijden
Doordeweeks vooral in de avond, maar in het weekend de hele dag door
Eigenlijk op elk moment dat mensen vrij zijn om alle wedstrijden op televisie te kunnen bekijken
De clubs en de voetballers zijn hier niet altijd even blij mee
Maar voor de televisie moet alles wijken!
Studio Voetbal, 7 september 2014, NOS. Bron: Collectie Beeld & Geluid
Ook buiten het veld zijn media erg aanwezig
Er wordt als sporter of trainer constant een microfoon onder je neus geduwd
Voor je het weet ligt er vertrouwelijke informatie op straat
Niet iedereen is daar even blij mee
Louis van Gaal gaf de media na afloop van zijn eerste periode als bondscoach een dubbele min!
Sportjournaal, 30 november 2001, NOS. Bron: Collectie Beeld & Geluid
Darter Wayne Mardle zal dit interview ook geen heel hoog rapportcijfer hebben gegeven
Misschien moest hij nog even wennen aan het idee dat een sport als darts ook volop in de belangstelling van media staat
En dat er dus altijd camera's zijn
Hier had hij het in ieder geval niet door
Feit is dat er bij populaire sporten altijd een camera klaar staat om verslag te doen
En je dus maar moeilijk onder de publieke belangstelling uitkomt
Fragment Wayne Mardle interview, RTL, 10 januari 2013, andy mac. Bron: YouTube-kanaal andy mac
Vol voetbalstadion.

Graag geziene sporten

Verschillende factoren spelen natuurlijk mee of een sport ergens groot en populair wordt. Denk aan of een bepaalde club, sporter of land goed presteert in die sport, maar ook aan klimaat en traditie. Maar ook media hebben dus een flinke vinger in de pap bij de populariteitsgroei van bepaalde sporten.

Vol stadion, fotograaf Pexels, datum onbekend. Bron: Pixabay
Of iets groot wordt, hangt altijd samen met verschillende factoren
Zo zag ook Mart Smeets
Volgens hem is de Tour de France is de grootste wielerronde omdat mensen in juli vakantie hebben
En dus naar de televisie kunnen kijken
Fragment Jinek, 17 juli 2019, KRO-NCRV. Bron: Collectie Beeld & Geluid
Financiële groei.

Bereik=commercie

Wanneer een sport groot en populair wordt - en er dus veel mensen op televisie naar kijken - blijkt dat er snel grote merken om de hoek komen kijken. Hoe groter de sport, hoe meer kijkers, hoe meer bereik als merk.

Geld Munt Investeringen, fotograaf nattanan23, datum onbekend. Bron: Pixabay
In elk beeld van een moderne sportwedstrijd bereikt een gekrioel aan merken het oog van de kijker
Je ziet het bijna niet meer, maar letterlijk elk minuscuul detail van een sportwedstrijd wordt gesponsord
Zo wordt duidelijk in deze video van GumGum Sports waarin alle merktekens worden uitgelicht
De merken richten zich niet op de mensen in het stadion of langs de weg...
Maar op het miljoenenpubliek dat de wedstrijd via verschillende media tot zich neemt
GumGum Sports - Sizzle Reel - 2019 (EMEA), 20 juni 2019, GumGum. Bron YouTube-kanaal GumGum
Sponsoring heeft ook invloed op het schouwspel dat de sporters zelf op de mat leggen
Zie hier wielrenner Ilnur Zakarin voorafgaand aan de winst van zijn touretappe in 2016
Ondanks de vermoeidheid doet hij alle moeite om zijn shirt dicht te ritsen
Zodat de sponsor op zijn shirt duidelijk in beeld is op dit moment suprême
Fragment Tour de France, 20 juli 2016, NOS. Bron: Collectie Beeld & Geluid
Het zijn niet alleen merken
Ook steden verbinden zich maar al te graag aan grote sportwedstrijden
De stad komt in beeld over de hele wereld
En dit betekent dan een enorme boost qua toerisme
Het is wel een duur grapje
Utrecht betaalde naar verluidt 15,6 miljoen euro om de ‘Grand Depart’ naar de Domstad te halen.
Fragment Nieuwsuur, 4 juli 2015, NOS. Bron: Collectie Beeld & Geluid
Man kijkt voetbal.

Waarom is sport zo interessant voor merken?

Sport heeft, overal op de wereld, een universele aantrekkingskracht op de mens. Mensen houden van de verhalen over onverwachte winnaars, iconen die vallen en legendarische comebacks. Uiteindelijk is er niets beter dan de moderne media, met alle technologische en audiovisuele ontwikkelingen, die deze meeslepende verhalen op een spectaculaire manier in beeld kunnen brengen. Grote merken pikken, aan de zijlijn van dit wereldwijde fenomeen, maar al te graag een graantje mee.

Voetbal Tv Kijken, fotograaf JESHOOTS-com, datum onbekend. Bron: Pixabay
Media kunnen bij uitstek spectaculaire verhalen over helden vertellen
Bijvoorbeeld toen Michael van Gerwen in 2017 wereldkampioen darts werd
Een vleugje emotie met de verliezende Anderson in slow motion
Een snelle montage om de spanning op te bouwen
Tot slot natuurlijk even de juichende van Gerwen. Wat een spectaculair heldenverhaal.
(Hier wordt er overigens voor gekozen om geen split screen te gebruiken)
Sportjournaal, 3 januari 2017, NOS. Bron: Collectie Beeld & Geluid
Of hartverscheurende verhalen van menselijk drama
Toen Ajax afgelopen jaar uitgeschakeld werd in Champions League
Van het geluid gaan je nekharen overeind staan, wat een tragedie
Ondertussen zoomen alle camera’s in op de verslagen Ajacieden
Deze beelden vertellen meer dan duizend woorden
Sportjournaal, 9 mei 2019, NOS. Bron: Collectie Beeld & Geluid
Of onwerkelijke sprookjes waarin het onmogelijke gebeurt
Tom Dumoulin won als eerste Nederlander ooit de Giro d’Italia
Uitgeloot voor de studie geneeskunde
Dus besloot hij maar wielrenner te worden
En wat voor één
Een prachtig sprookje, fantastisch vastgelegd
Extra sensationeel aan de kijker voorgeschoteld omdat er tijdens de wedstrijd tussen camera's op verschillende plekken geschakeld kan worden
Studio Sport, 28 mei 2017, NOS. Bron: Collectie Beeld & Geluid

Media spelen een moeilijk te onderschatten rol in hoe sport zich nu ontwikkeld heeft. Ze stonden aan de wieg, waren financier en deden verslag. Maar bovenal waren ze over de hele wereld de kleurrijke drager van legendarische sportverhalen - verhalen van winnaars en verliezers. Zonder media geen sport, maar ook zonder sport geen media. 

Meer weten over verhalen en media? Kom dan naar de Dutch Media Week van 4 t/m 13 oktober 2019.

Bekijk bronnenlijst

Gerelateerde verhalen

Bekijk alle verhalen