Sport in beeld

Een wielerronde om kranten te verkopen

Media ontdekten sport al vroeg als interessant fenomeen. In het begin van de 20ste eeuw hadden twee Franse sportkranten een fikse concurrentiestrijd. Om lezers te trekken organiseerden ze wielerwedstrijden. Sportkrant l'Auto kondigt in 1903 de route van de eerste Tour de France als promotiestunt aan. Media, in de vorm van een krant, stonden dus letterlijk aan de start van ‘s werelds grootste wielerwedstrijd.

Tour de France, 19 januari 1903, l'Auto. Bron: Wikimedia

Spelers van Arsenal bekijken met verwondering de televisiecamera.

Rechtstreeks verslag

Media doen ook sinds jaar en dag verslag van sportwedstrijden. In eerste instantie in de krant, maar al snel kwam ook het beeld om de hoek kijken. In de jaren 30 van de vorige eeuw werd er in het Verenigd Koninkrijk geëxperimenteerd met live-verslagen van sportwedstrijden op televisie. Hiervoor werd een oefenwedstrijd georganiseerd tussen Arsenal en het reserveteam van Arsenal. Waarom deze voetbalclub? Nou... eigenlijk voornamelijk omdat de Londense club om de hoek van het BBC-hoofdkantoor ligt. De voetballers waren in ieder geval erg onder de indruk van de camera's langs het veld.

Voetballers kijken naar camera, Hulton/Getty Images, 16 september 1937. Bron: Guardian

In Nederland werd pas in oktober 1953 de eerste wedstrijd live op televisie uitgezonden

Toen aangekocht door de omroep NTS voor vijfhonderd gulden

Dat zit nu wel anders...

Inmiddels betaalt de publieke omroep bijna een miljoen euro voor de uitzendrechten van een kwalificatiewedstrijd van het Nederlands elftal

De live-beelden zijn niet bewaard gebleven

Gelukkig hebben we het Polygoonverslag van die wedstrijd nog wel

Polygoon Hollands Nieuws, 26 oktober 1953, Polygoon. Bron: Collectie Beeld en Geluid

Maar komt er dan nog wel iemand naar het stadion?

Voetbalbonden hadden er een zwaar hoofd in: ze verwachtten dat mensen minder naar het stadion zouden komen wanneer een wedstrijd op televisie te zien zou zijn. Het tegendeel bleek waar, de uitzendingen op televisie zorgden juist voor meer populariteit. Hetzelfde zien we nu het vrouwenvoetbal een plek krijgt op de Nederlandse televisie. De stadions van de betaalde voetbalclubs beginnen vol te lopen en op amateurniveau is het vrouwenvoetbal de afgelopen vijftien jaar de snelst groeiende sport in Nederland.

Leeg stadion, fotograaf Wgbieber, datum onbekend. Bron: Pixabay

Past het op het scherm?

Toch was er, zowel letterlijk als figuurlijk, niet voor iedere sport ruimte op het scherm van de televisie. Welke sport leent zich goed voor televisie, en welke niet? De beeldkwaliteit was nog niet optimaal, daardoor waren sporten met een kleine bal, zoals golf of hockey, veel te moeilijk te volgen voor de kijkers. Ook had televisie een natuurlijke voorkeur voor sporten waarvan het speelveld in het vierkante kader van het scherm paste.

Vintage televisie, fotograaf StockSnap, datum onbekend. Bron: Pixabay

Televisie kon, met haar techniek, een sport echt groot maken

Zo wordt duidelijk in BBC’s Timeshift-aflevering ‘Bullseyes and Beer: When Darts Hit Britain’

Waarin de herkomst van het inmiddels niet meer weg te denken ‘splitscreen’ wordt uiteengezet

De techniek waarbij je de darter en het bord allebei ziet bleek een recept voor een meer spectaculair televisieverslag

Fragment Timeshift: Bullseyes and Beer: When Darts Hit Britain, BBC, 15 december 2014, GC DARTS International. Bron: YouTube-kanaal GC DARTS International

De bal is moeilijk te volgen

Vanaf het WK van 1970 in Mexico is er gekozen voor een witte bal

De bal is veel beter te zien voor de kijker

De bal die Adidas voor dat toernooi ontwikkelde heet ‘Telstar’, niet geheel toevallig vernoemd naar de satelliet die er in die tijd verantwoordelijk voor was dat het voetbal de televisie bereikte

Televisie had ook invloed op het spel zelf In eerste instantie werd er gespeeld met een bruine bal Zoals tijdens de finale van het eerste WK-voetbal tussen Uruguay en Argentinië

Fragment boven: Uruguay v Argentina - The Final - 1930 FIFA World Cup Uruguay, 6 april 2018, FIFATV. Bron: YouTube-kanaal FIFATV

Fragment onder: Sportjaar 1970, 1 januari 1970, NOS. Bron: Collectie Beeld en Geluid

Media hadden ook invloed op de stijl van spelen

Vuil spel wordt lang en breed uitgemeten op televisie zoals bij ‘Studio Voetbal’

Uiteindelijk verandert het spel daardoor zelf ook

Spelers kunnen niet meer ongezien hun elleboog in iemands gezicht plaatsen

Op die manier treedt de televisie als een dwangbuis op voor spelers met losse handjes

Studio Voetbal, 22 augustus 2004, NOS. Bron: Collectie Beeld en Geluid

Ook in het wielrennen

In 2017 werd Peter Sagan uit de tour gezet vanwege een elleboog met een zware val tot gevolg

Dit alles op basis van de televisiebeelden

Tourjournaal, 4 juli 2017, NOS. Bron: Collectie Beeld en Geluid

De televisie heeft ook invloed op de speeltijden

De hele week wordt bijvoorbeeld volgepropt met voetbalwedstrijden

Doordeweeks vooral in de avond, maar in het weekend de hele dag door

Eigenlijk op elk moment dat mensen vrij zijn om alle wedstrijden op televisie te kunnen bekijken

De clubs en de voetballers zijn hier niet altijd even blij mee

Maar voor de televisie moet alles wijken!

Studio Voetbal, 7 september 2014, NOS. Bron: Collectie Beeld en Geluid

Ook buiten het veld zijn media erg aanwezig

Er wordt als sporter of trainer constant een microfoon onder je neus geduwd

Voor je het weet ligt er vertrouwelijke informatie op straat

Niet iedereen is daar even blij mee

Louis van Gaal gaf de media na afloop van zijn eerste periode als bondscoach een dubbele min!

Sportjournaal, 30 november 2001, NOS. Bron: Collectie Beeld en Geluid

Darter Wayne Mardle zal dit interview ook geen heel hoog rapportcijfer hebben gegeven

Misschien moest hij nog even wennen aan het idee dat een sport als darts ook volop in de belangstelling van media staat

En dat er dus altijd camera's zijn

Hier had hij het in ieder geval niet door

Feit is dat er bij populaire sporten altijd een camera klaar staat om verslag te doen

En je dus maar moeilijk onder de publieke belangstelling uitkomt

Fragment Wayne Mardle interview, RTL, 10 januari 2013, andy mac. Bron: YouTube-kanaal andy mac

Graag geziene sporten

Verschillende factoren spelen natuurlijk mee of een sport ergens groot en populair wordt. Denk aan of een bepaalde club, sporter of land goed presteert in die sport, maar ook aan klimaat en traditie. Maar ook media hebben dus een flinke vinger in de pap bij de populariteitsgroei van bepaalde sporten.

Vol stadion, fotograaf Pexels, datum onbekend. Bron: Pixabay

Of iets groot wordt, hangt altijd samen met verschillende factoren

Zo zag ook Mart Smeets

Volgens hem is de Tour de France is de grootste wielerronde omdat mensen in juli vakantie hebben

En dus naar de televisie kunnen kijken

Fragment Jinek, 17 juli 2019, KRO-NCRV. Bron: Collectie Beeld en Geluid

Bereik=commercie

Wanneer een sport groot en populair wordt - en er dus veel mensen op televisie naar kijken - blijkt dat er snel grote merken om de hoek komen kijken. Hoe groter de sport, hoe meer kijkers, hoe meer bereik als merk.

Geld Munt Investeringen, fotograaf nattanan23, datum onbekend. Bron: Pixabay

In elk beeld van een moderne sportwedstrijd bereikt een gekrioel aan merken het oog van de kijker

Je ziet het bijna niet meer, maar letterlijk elk minuscuul detail van een sportwedstrijd wordt gesponsord

Zo wordt duidelijk in deze video van GumGum Sports waarin alle merktekens worden uitgelicht

De merken richten zich niet op de mensen in het stadion of langs de weg...

Maar op het miljoenenpubliek dat de wedstrijd via verschillende media tot zich neemt

GumGum Sports - Sizzle Reel - 2019 (EMEA), 20 juni 2019, GumGum. Bron YouTube-kanaal GumGum

Sponsoring heeft ook invloed op het schouwspel dat de sporters zelf op de mat leggen

Zie hier wielrenner Ilnur Zakarin voorafgaand aan de winst van zijn touretappe in 2016

Ondanks de vermoeidheid doet hij alle moeite om zijn shirt dicht te ritsen

Zodat de sponsor op zijn shirt duidelijk in beeld is op dit moment suprême

Fragment Tour de France, 20 juli 2016, NOS. Bron: Collectie Beeld en Geluid

Het zijn niet alleen merken

Ook steden verbinden zich maar al te graag aan grote sportwedstrijden

De stad komt in beeld over de hele wereld

En dit betekent dan een enorme boost qua toerisme

Het is wel een duur grapje

Utrecht betaalde naar verluidt 15,6 miljoen euro om de ‘Grand Depart’ naar de Domstad te halen.

Fragment Nieuwsuur, 4 juli 2015, NOS. Bron: Collectie Beeld en Geluid

Waarom is sport zo interessant voor merken?

Sport heeft, overal op de wereld, een universele aantrekkingskracht op de mens. Mensen houden van de verhalen over onverwachte winnaars, iconen die vallen en legendarische comebacks. Uiteindelijk is er niets beter dan de moderne media, met alle technologische en audiovisuele ontwikkelingen, die deze meeslepende verhalen op een spectaculaire manier in beeld kunnen brengen. Grote merken pikken, aan de zijlijn van dit wereldwijde fenomeen, maar al te graag een graantje mee.

Voetbal Tv Kijken, fotograaf JESHOOTS-com, datum onbekend. Bron: Pixabay

Media kunnen bij uitstek spectaculaire verhalen over helden vertellen

Bijvoorbeeld toen Michael van Gerwen in 2017 wereldkampioen darts werd

Een vleugje emotie met de verliezende Anderson in slow motion

Een snelle montage om de spanning op te bouwen

Tot slot natuurlijk even de juichende van Gerwen. Wat een spectaculair heldenverhaal.

(Hier wordt er overigens voor gekozen om geen split screen te gebruiken)

Sportjournaal, 3 januari 2017, NOS. Bron: Collectie Beeld en Geluid

Of hartverscheurende verhalen van menselijk drama

Toen Ajax afgelopen jaar uitgeschakeld werd in Champions League

Van het geluid gaan je nekharen overeind staan, wat een tragedie

Ondertussen zoomen alle camera’s in op de verslagen Ajacieden

Deze beelden vertellen meer dan duizend woorden

Sportjournaal, 9 mei 2019, NOS. Bron: Collectie Beeld en Geluid

Of onwerkelijke sprookjes waarin het onmogelijke gebeurt

Tom Dumoulin won als eerste Nederlander ooit de Giro d’Italia

Uitgeloot voor de studie geneeskunde

Dus besloot hij maar wielrenner te worden

En wat voor één

Een prachtig sprookje, fantastisch vastgelegd

Extra sensationeel aan de kijker voorgeschoteld omdat er tijdens de wedstrijd tussen camera's op verschillende plekken geschakeld kan worden

Studio Sport, 28 mei 2017, NOS. Bron: Collectie Beeld en Geluid

Media spelen een moeilijk te onderschatten rol in hoe sport zich nu ontwikkeld heeft. Ze stonden aan de wieg, waren financier en deden verslag. Maar bovenal waren ze over de hele wereld de kleurrijke drager van legendarische sportverhalen - verhalen van winnaars en verliezers. Zonder media geen sport, maar ook zonder sport geen media.

Meer weten over verhalen en media? Kom dan naar de Dutch Media Week van 4 t/m 13 oktober 2019.

Bekijk bronnenlijst

Geef feedback

😕

👍

Gerelateerde verhalen

Bekijk alle verhalen

Bekijk ook

news Collectie

Mediafestival Dutch Media Week laat Hilversum zinderen

Over een kleine maand is het zo ver: de aftrap van hét mediafestival van Nederland, Dutch Media Week. Van 4 tot en met 13 oktober zindert het in heel Hilversum van de activiteiten met media als stralend middelpunt. Het thema dit jaar is the heart of the story, waarbij je ontdekt, wordt verrast en wordt geïnspireerd door de bijzondere en actuele verhalen die verteld worden met - en over - media. Voor jong tot oud, van gezinnen tot professionals en van makers tot kijkers.

event zaterdag 29 februari

Radio en Hoorspel Nostalgie

Haal de allermooiste herinneringen op aan de radio van vroeger! In een theaterzaal met gedimd licht luister je naar een spannend hoorspel over de gloriejaren van de radio. Aansluitend krijg je een rondleiding door de audiodepots van Beeld en Geluid, waar al het moois uit ruim 100 jaar radio geschiedenis ligt opgeslagen. Opnames van Tineke op het Veronica-schip, Radio Oranje, talrijke hoogtepunten uit de sport, onvergetelijke nieuwsmomenten en prachtige muziek.

Start verhaal

Later lezen

Rechtstreeks verslag

Maar komt er dan nog wel iemand naar het stadion?

Past het op het scherm?

Graag geziene sporten

Bereik=commercie