Castfoto Spangas
Castfoto Spangas

SpangaS stopt: einde van een tijdperk?

Later lezen

Je emailadres wordt eenmalig gebruikt om de link naar het verhaal te sturen. Je adres wordt niet opgeslagen.

De eerste aflevering van SpangaS is op 3 september 2007 te zien.

De serie is ontwikkeld door producent Johan Nijenhuis en scenarioschrijver Anya Koek,

die eerder betrokken waren bij een andere populaire jongerenserie: ZOOP.

De werktitel voor de serie is aanvankelijk School's Out. Koek: "Maar ik wilde liever een soort kreet als titel."

‘Spanga’ is straattaal voor een leuk meisje. Daar kwam het Spangalis College uit voort, als verwijzing naar een fictieve wijsgeer.

"De leerlingen waren de Spangas," verklaart Koek de titel. Zij worden in de leader van het eerste seizoen aan de kijker voorgesteld.

Fragment: SpangaS. Back to School!, 03-09-2007, NCRV. Bron: Collectie Beeld & Geluid.
Bijzondere namen

De karakters krijgen al even bijzondere namen mee.

In de eerste seizoenen duiken onder meer Luxor, Avalanche en Cazzo op.

Anya zoekt steeds naar een naam die past bij het karakter van het personage.

Zo is Avalanche ook echt een spreekwoordelijke lawine:

met haar duidelijke mening komt zij voor alles en iedereen in haar omgeving op.

In dit fragment confronteert zij bijvoorbeeld haar vriendje Stan, die andere leerlingen chanteert met het online zetten van privé-beelden.

Fragment: SpangaS. Stiekeme filmpjes, 22-04-2009, NCRV. Bron: Collectie Beeld & Geluid.

Onze ambitie was dat elk kind zich in één van de personages zou kunnen herkennen.

Anya Koek, bedenkster van SpangaS

Allemaal zo anders, maar toch één

Die ambitie van de makers vertaalt zich in een multiculturele cast, zoals ook in de openingsscène van de allereerste aflevering gelijk te zien is.

Karakters met verschillende achtergronden leven in de serie naast elkaar, zonder dat daar een punt van wordt gemaakt.

Zonder daarin te braaf te worden, geeft SpangaS daarmee een ideaalbeeld van onze samenleving weer.

"Allemaal zo anders, maar toch één," klinkt het niet voor niets in de herkenningsmelodie van de serie.

Fragment: SpangaS. Back to School!, 03-09-2007, NCRV. Bron: Collectie Beeld & Geluid.

Geen tongzoenen of evolutietheorie

Zeker in het begin, heeft de omroep volgens Koek duidelijke ideeën over de inhoud van de serie: "Het mocht niet over seks of drugs gaan, maar bijvoorbeeld ook niet over de evolutietheorie. Ik herinner mij dat er zelfs opnames van kusscènes werden teruggedraaid om te zien of het geen tongzoen was. Later werden zij daar soepeler in. De tijd was er blijkbaar rijp voor."

 

De makers zoeken de grenzen op

Een gemiddeld seizoen van SpangaS beslaat 150 tot 180 afleveringen. De makers brainstormen daarom regelmatig over de verhaallijnen en gaan taboes daarbij niet uit de weg. Belangrijk is dat er steeds een link te maken is met de karakters. Zo wordt Luxor in het derde seizoen verliefd op Irmak, die op dat moment aan het protesteren is tegen de bio-industrie. De ouders van Luxor runnen echter een kippenboerderij en werken dus juist in die sector. Kiest hij voor de liefde of voor zijn ouders? 

Horen gevoelige onderwerpen wel thuis in een jongerenserie?

Tweelingbroers, maar niet in alles hetzelfde

Zonder met het spreekwoordelijke vingertje te wijzen, snijdt SpangaS vaker belangrijke en soms gevoelige thema’s aan. In de verhaallijnen van de serie gaat het onder meer over de dood, eenzaamheid, pesten en discriminatie. Zoals in veel televisieseries en films, speelt ook de liefde in SpangaS een grote rol. Zo worden de tweelingbroers Flip en Tobias allebei verliefd: alleen valt Tobias op meisjes en Flip juist op jongens.

Tobias wordt verliefd op Tessel

Wanneer hun relatie in een dip zit en Tobias het goed wil maken met een cadeautje, wordt Tessel aangereden door een auto.

Tessel overlijdt aan haar verwondingen. Koek: "Wij hebben heel lang gediscussieerd over wat je in zo’n geval laat zien."

Uiteindelijk kiezen de makers om het daadwerkelijke ongeluk niet te tonen.

De nadruk ligt daarom meer op de emotie.

Vooral Tobias vindt het moeilijk om na de dood van Tessel zijn verdriet een plek te geven.

Fragment 1: SpangaS. Tessel houdt haar spreekbeurt, 05-02-2010, NCRV. Bron: Collectie Beeld & Geluid.
Fragment 2: SpangaS. Frank komt met een naar bericht..., 08-02-2010, NCRV. Bron: Collectie Beeld & Geluid.

Flip worstelt in eerste instantie met zijn geaardheid, maar krijgt uiteindelijk een relatie met Koen. De eerste zoen tussen de twee jongens wordt veel gedeeld op het internet en wordt zelfs tot in het buitenland bekeken. "Ik vond dat zelf ook zo mooi," blikt Anya terug. Fans van de serie maken montages van scènes van Flip en Koen, en plaatsen daar eigen muziek onder.

Fragment: Flip en Koen, donneel, 29-11-2008. Bron: YouTube.

Kijk op SpangaS.nl!

Het maken van video’s zoals die over Flip en Koen, wordt ook wel ‘vidding’ genoemd en past in de crossmediale strategie achter SpangaS. Niet voor niets roepen de karakters de kijker in de aftiteling geregeld op om naar de website te gaan en daar verder te praten over een onderwerp.

Het versterkt de betrokkenheid van de fans met de serie en zorgt ervoor dat zij met elkaar in contact kunnen komen. Verder verschijnen er onder meer boeken, twee bioscoopfilms en zelfs een musical.

Was jij buiten de televisieserie om ook wel eens met SpangaS bezig?

In de loop van de vijftien jaar dat SpangaS op televisie te zien is, vallen de makers meermaals in de prijzen.

Zo wint de serie in 2008 de Gouden Stuiver.

Koek: "Wij waren heel trots op die prijzen, omdat je dan realiseert dat je impact hebt en iets doet voor mensen."

Fragment: De Gouden Televizier 2008. 24-10-2008, AVRO. Bron: Collectie Beeld & Geluid.

In 2015 krijgen de makers de Bob Angelo Penning uitgereikt van het COC.

Dat is een organisatie die zich inzet voor de belangen van LHBTI’s in Nederland.

Het COC is van mening dat SpangaS steeds op een respectvolle en vanzelfsprekende wijze aandacht heeft besteed aan deze gemeenschap

en daardoor een hele generatie jongeren heeft opgevoed met respect voor LHBTI’s.

Na Flip, vinden in latere seizoenen bijvoorbeeld ook Charley en Elza het moeilijk om uit te komen voor hun geaardheid.

Fragment: NOS Jeugdjournaal. Jeugdserie 'Spangas' wint Bob Angelo Penning, NOS, 25-01-2015. Bron: Collectie Beeld & Geluid.
Fragment: SpangaS. Betrapt, 18-05-2020, KRO-NCRV. Bron: Collectie Beeld & Geluid.

In 2020 introduceren de makers het eerste non-binaire personage in de serie: Lesley. Hen voelt zich geen jongen, maar ook geen meisje.

Uit dit fragment blijkt dat dat niet voor iedereen op de Campus zo vanzelfsprekend is.

Noor komt er zodoende achter dat haar klasgenoten helemaal niet zo ruimdenkend zijn als dat zij wel dacht.

Fragment: SpangaS: De Campus. 03-11-2021, KRO-NCRV. Bron: Collectie Beeld & Geluid.

Een nieuwe school

De introductie van Lesley valt samen met een andere belangrijke verandering in de serie. Na het dertiende seizoen besluiten de makers om een nieuwe school te introduceren. Voor SpangaS: De Campus maken enkele leerlingen de overstap naar deze nieuwe school, maar ook veel nieuwe gezichten doen hun intrede. Van het personeel van het vroegere Spangalis College blijft enkel Jochem Damstra over, een rol die acteur Steef Hupkes al sinds het eerste seizoen vertolkt.

Respect voor het SpangaS-DNA

Ook Anya verlaat de serie na het dertiende seizoen, zij wordt opgevolgd door Brian de Vore en Diana Sno: "Toen was er al sprake van dat er een verfrissing nodig was, mede omdat de kijkcijfers terugliepen. Ik vond de introductie van de Campus dan ook een slimme zet, omdat het duidelijk anders was dan het Spangalis. Daarbij moet je de ambities van een nieuwe groep makers ook de kans geven. Zij hebben het DNA van de serie met respect behandeld."

Na twee seizoenen van Spangas: De Campus, komt er nu na 2500 afleveringen toch een einde aan de serie.

Zoals het NOS Jeugdjournaal al aangeeft in dit fragment, werd de serie de laatste jaren namelijk minder goed bekeken.

Dat komt doordat het kijkgedrag van de doelgroep van de serie is veranderd:

Waar kinderen bij het begin van SpangaS in 2007 nog vooral televisie keken, zijn zij nu veel vaker op sociale media en streamingdiensten te vinden.

De NPO zoekt daarom nu naar een nieuw jongerenprogramma dat in dat beeld past,

maar even maatschappelijk betrokken is als dat SpangaS vijftien jaar lang is geweest.

Fragment: NOS Jeugdjournaal. Spangas stopt, NOS, 14-03-2022. Bron: Collectie Beeld & Geluid.

Wat vind jij ervan dat SpangaS stopt?

De nalatenschap van SpangaS

Met vijftien seizoenen, is SpangaS de langstlopende Nederlandse dramaserie voor jongeren tot nu toe. De personages waren niet alleen te volgen via de televisieserie, maar ook op onder meer een speciale website en via films. De serie toonde aan meerdere generaties kinderen het ideaalbeeld van de multiculturele samenleving en ging taboes daarbij niet uit de weg. Koek: "Ik hoop dat wij hen hebben meegegeven dat je benieuwd moet zijn naar de wereld. Dat zij luisteren en begrip kunnen opbrengen voor zaken waarbij dat soms nog best wel lastig kan zijn."

Tijd voor iets nieuws?

Kinderen zijn nog altijd op zoek naar dit soort verhalen. Het is alleen tijd voor een andere vorm.

Anya Koek, bedenkster van SpangaS

Vijftien jaar lang combineerde de populaire jeugdserie SpangaS het bespreekbaar maken van gevoelige onderwerpen met een crossmediale aanpak. Meerdere generaties kinderen volgden de leerlingen van het Spangalis College, en later uit SpangaS: De Campus, niet alleen via televisie, maar ook op onder meer een speciale website en via sociale media. De serie won vele prijzen en was een kweekvijver voor jong mediatalent. 

 

Bekijk bronnenlijst

Gerelateerde verhalen

Bekijk alle verhalen