Politieke Spelletjes
Start verhaal
Later lezen
Hollanditis
Hollanditis werd uitgebracht in 1985 door Radarsoft. De game speelt zich af rondom de vredesdemonstraties en protesten tegen het plaatsen van kruisraketten in Europa. Je speelt als Heinrich Glühwein, een neutrale Zwitserse lobbyist. Door de acties van Heinrich uit te typen kan je meer of minder raketten verspreiden in Europa. Dit maakt het een uniek text-adventure, omdat je zelf de uitkomst van het spel kan beïnvloeden. In die tijd was het spel actueel en vooral populair omdat het een stuk goedkoper was dan andere Commodore-spellen. Vandaag de dag is het echter een bijzondere historische bron die laat zien hoe betrokken mensen waren bij dit politieke thema.
HIstorische Context
Jaren '80
Tijdens de koude oorlog ontstond het begrip "Hollanditis". De Sovjet-Unie plaatste 20 langeafstandsraketten, waardoor de NAVO reageerde met de wens om meerdere kruisraketten te plaatsen in Europa, waaronder Nederland. Dit zorgde voor veel protest onder burgers en mondde uit in de vredesdemonstratie in Amsterdam op 21 november 1981. Tijdens de demonstratie liepen meer dan 400.000 mensen mee om te protesteren tegen dit plan. De Amerikaanse historicus Walter Laqueur kwam met het woord "Hollanditis". Dit betekende volgens hem een nieuwe golf aan neutraliteit, pacifisme en massa verzet tegen nucleaire wapens in Europese landen als reactie op de plaatsing van kruisraketten.
In Hollanditis reis je rond als Heinrich Glühwein en praat je met inwoners en invloedrijke mensen in Europa. Je kan ze aansporen om meer of minder kruisraketten te plaatsen. Daarvoor gebruik je onder andere de F.A.I.T.A.C.C.O.M.P.L.I. (Feiten Analyserende en Inventariserende Telmachine Aangaande Confirmatie van Cruise-missiles Opstelling-Met-Plaatsing- en Lancering Indicatie), een woordspeling op een situatie waar niets meer aan te veranderen valt.
Stemwijzer
Het is bijna niet meer weg te denken tijdens de verkiezingen, de Stemwijzer. Oorspronkelijk uitgebracht als boek in samenwerking met Trouw en het centrum voor politieke participatie (ProDemos), wordt deze software elke verkiezing door miljoenen mensen gebruikt om te beslissen welke politieke partij het dichtst bij henzelf ligt. De eerste digitale versie van de Stemwijzer verscheen in 1991 en is met de tijd veranderd van een floppy naar een CD-ROM, naar een pagina op de Digitale Stad en sinds 2002 als online website.
Door verschillende stellingen over actuele thema's te beantwoorden, krijg je met de Stemwijzer inzicht hoe Nederlandse politieke partijen denken over kwesties die spelen in de samenleving. Op die manier krijg je een advies welke partij aansluit bij jouw politieke voorkeur voor de verkiezingen.
Leuk om te weten! De digitale stemwijzer uit 1998 werd geïntroduceerd als een computerspelletje om de stemmer wegwijs te maken. Deze reportage van Twee Vandaag laat een zwevende kiezer en politici de stemwijzer uitvoeren.
"Gebruik jij de stemwijzer om te bepalen waar jij op stemt?
Historische Context
Begin 2000
In 2006 was de VVD druk bezig om hun populariteit te verbeteren. Tijdens de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 verloor de partij 1.5% van de stemmen. Jozias van Aartsen trok zich terug uit de partij en gaf daarmee vrij baan aan een strijd tussen twee nieuwe partijleiders, Rita Verdonk en Mark Rutte. Hoewel Rita Verdonk populairder was dan Mark Rutte, wist hij toch verkozen te worden als partijleider. Met name na een interview waarin Verdonk harde kritiek uitte op Rutte, werd zij uit de fractie gezet. Dit zorgde ervoor dat er snel gehandeld moest worden door de VVD om Rutte's populariteit te verbeteren voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2007.
Het VVD Red Nederland Spel
Er was een tijd waarin Mark Rutte nog echt een onbekende naam was binnen en buiten zijn partij, de VVD. Daarom werd er op verschillende manieren gepoogd om hem bekend te maken bij het Nederlandse volk. Een van deze pogingen was “Het VVD Red Nederland Spel”. Een game gemaakt voor de verkiezingen van 2007. Het is een spel waarin je als een stemmer naar de top van het torentje moet klimmen en sleutels moet verzamelen. Want bovenaan de toren staat een andere politicus, Wouter Bos, de schatkamer leeg te scheppen. Ook zwaaien de armen van andere politici zoals Aboutaleb en Camiel Eurlings uit de ramen met hun "dure beleidsplannen".
Het VVD Red Nederland spel" speel je niet met het toetsenbord, maar juist door met je muis heen en weer te bewegen. Als je in 2007 het spel speelde, kon je jouw hoogste score uploaden naar de website van de VVD.
Super Wouter
Was het nou campagnemateriaal of niet? In 2006 verscheen op het GeenStijl-forum een promotionele video voor de PVDA met Wouter Bos in de hoofdrol. Gebasseerd op het spel Super Mario Bros., de video is met aandacht voor details gemaakt. In de video is Wouter Bos te zien die de belangen van de PVDA probeert te behartigen. Zo brengt hij eten en werkgelegenheid naar de armen en probeert hij de kloof tussen arm en rijk te dichten. Zelfs de klassieke vlaggenstok aan het einde is aangepast naar de Roos van het PVDA-logo.
Toch ontstond er een mythe rondom dit campagnefilmpje. Hoewel het waarschijnlijk gemaakt was door GeenStijl zelf, werd de video naar verluidt offline gehaald door Nintendo, de maker van Super Mario Bros. Waarschijnlijk vanwege het gebruik van de iconische muziek van de game. Toch is de video nog steeds te vinden op de website van GeenStijl. Of het ook extra stemmen heeft opgeleverd voor de PVDA is maar de vraag.
Vooral de aandacht in de details zoals het logo van de PVDA in de opening, de Erasmusbrug in de achtergrond en de variatie aan animaties, maakt Super Wouter een bijzondere inkijk in de campagne van de gemeenteraadsverkiezingen van 2006.
KamerGotchi
Kamergotchi was een actie van het satirische actualiteitenprogramma Zondag met Lubach. Het doel van het spel is simpel: om meer verbinding te scheppen tussen Nederlanders en de politici waar zij op konden stemmen tijdens de verkiezingen van 2017. In het spel open je een ei, waar een politicus uit verschijnt. Het is aan jou om de politicus zo lang mogelijk in leven te houden door eten, liefde en ideeën te geven. Het spel is een parodie op de populaire Tamagotchi's uit de jaren 90. Als je de hoogste score had kon je gratis kaartjes winnen om de opnamen van Zondag met Lubach bij te wonen.
De aankondiging van KamerGotchi ging al snel viraal.
KamerGotchi had een toegewijde groep aan spelers. Het spel werd gemaakt door het team bij Zondag met Lubach met hulp van programmeur Joost Lubach. Het spel zou oorspronkelijk offline moeten gaan de dag na de verkiezingen, maar omdat het spel gespeeld bleef worden lieten de makers de servers nog drie weken langer dan gepland aan staan. De game is inmiddels niet meer te spelen op je eigen mobiele apparaat. Maar dankzij de hulp van de makers is het spel wel te spelen in het archief van Beeld & Geluid.
Er zijn meer dan 19 politici die uit het ei kunnen komen om te verzorgen. Deze versie van de game bij Beeld & Geluid draait op 5x snelheid zodat je veranderingen en interactie makkelijker kan zien.
Super Klaver
In de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen in 2017 werd er opnieuw gebruikgemaakt van Super Mario Bros. voor een politieke game. In dit geval door te spelen als GroenLinks lijsttrekker Jesse Klaver. Het spel, gemaakt door Arthur Dingemans, destijds een vrijwilliger bij GroenLinks, werd opgepikt door de nationale media. Het spel is bijna exact hetzelfde als dat van Nintendo, maar de vijanden, normaal gesproken Goomba's, zijn allemaal veranderd in het gezicht van de politicus Geert Wilders. Daarnaast is het het doel om met Jesse op schakelaars te springen, zodat de kolencentrales (normaliter afvoerpijpen) worden gesloten. Er zijn ook geluidsfragmenten te horen van Klaver en Wilders terwijl je de game speelt.
De game is nog steeds online te spelen op www.superklaver.nl.
De reactie van Jesse Klaver en Geert Wilders zelf op Super Klaver was echter niet erg enthousiast.
HIstorische Context
Jaren '10
Tegen het einde van de 2010's leek het vertrouwen in de Nederlandse politiek steeds verder af te nemen. Dit bleek vooral uit de verkiezingen van 2019, waar een stroom aan nieuwe partijen deelnamen en Forum voor Democratie (FvD) grote winst behaalde. Gepaard met schandalen zoals de schade door gaswinning uit Groningen en de toeslagen affaire vielen er in een periode van dertien jaar uiteindelijk vier kabinetten onder leiding van Mark Rutte. Dit droeg er bij dat veel Nederlandse stemmers op zoek gingen naar politieke alternatieven die afweken van gevestigde orde.
Keezer's Quest
Dat brengt ons bij de laatste landelijke verkiezingen en na het succes van Kamergotchi keerde de redactie van Zondag met Lubach terug met een nieuwe game. Naar aanleiding van de eerste digitale stemwijzer probeerde het team om een game te maken die kon dienen als een digitale stemwijzer. Dat werd Keezer’s Quest. Het spel is een simpel “choose-your-own-adventure” in een fantasiewereld. Het laat je kiezen tussen twee antwoorden bij allerlei stellingen, die een knipoog vormen naar de echte wereld. Zo is er veel ophef rondom tovenaars die langer moeten doorwerken, een grote instroom van bosnimfen en Henk Trol, een parodie op Henk Krol.
Het spel werd onthuld door Arjen Lubach in het 13e seizoen van Zondag met Lubach en is speelbaar via de website www.keezersquest.nl.
In Keezer’s Quest kan je je eigen avatar maken en je hondje een naam geven. Terwijl je loopt door het bos ontmoet je allerlei wezens zoals de bosnimfen, cyclopen, jagers en vulkaanwachters. Iedereen stelt je moeilijk vragen waar je een antwoord op kan geven. Vrijwel geen enkele route door het bos is hetzelfde. Aan het einde wordt je gepresenteerd met de partij die het meeste overeenkomt met jou gegeven antwoorden. Het spel werd wederom gemaakt door de redactie van Zondag met Lubach en programmeur Joost Lubach.
Conclusie (1/3)
Van de Stemwijzer tot Super Klaver en van Hollanditis tot Het VVD Red Nederland-spel, het gebruik van digitale media om mensen politiek bewust te maken is al meer dan 35 jaar oud. Of het echt heeft bijgedragen aan het stemgedrag van kiezers is natuurlijk lastig te meten. Maar al deze software geeft een inkijkje in de standpunten en gedachten van verkiezingstijd. Van de vredesdemonstraties in de jaren 80, tot de explosieve groei aan partijen aan het einde van de jaren '10.
Conclusie (2/3)
Dat maakt deze spellen tijdcapsules van de periode waarin ze zijn gemaakt. Hoewel het stemgedrag en de formaties van nieuwe kabinetten goed zijn gedocumenteerd, zijn deze methoden van communicatie naar de stemmer toe vrijwel altijd buiten beschouwing gelaten. Het zijn misschien maar spellen die mensen enkele minuten spelen, maar toch proberen ze op een andere manier de kiezer te bereiken dan voorheen.
