De strijd om illegaal downloaden
Illegaal downloaden. Het mag niet, maar veel mensen halen op deze manier toch hun muziek, films en tv-series binnen. En vanwege de huidige situatie keerde Popcorn Time terug om op de groeiende vraag naar thuisentertainment in te springen. Hoe kwam piraterij tot stand? Hoe vocht de industrie tegen piraten? En welk effect heeft deze strijd op het online entertainment van vandaag?
Later lezen
Illegale kopieën bestonden al toen er platen, cassettes en videobanden waren.
Deze kopieën, die men ‘witte platen’ noemden, kon je voor een lagere prijs op de markt kopen.
Maar de kopieën waren vaak ook van slechtere kwaliteit, zoals je bij deze uitzending van Televizier kan horen.
In dezelfde uitzending rapporteerde Televizier hoe de politie een inval deed op de illegale verkoop bij de markt op het Waterlooplein.
Maar er werd niet opgelet of iemand thuis voor zichzelf óf voor een vriend een cassettebandje maakte.
Later komt de cd-brander op de markt. Daarmee kun je nog makkelijker kopieën maken waarvan je het verschil in kwaliteit bijna niet kon horen.
Een student demonstreert zo’n brander bij Middageditie: voor 500 gulden heb je een brander waarmee je met een paar klikken al een cd brandt.
Piraterij explodeerde pas echt toen het internet zijn intrede deed.
Iedereen kon ineens muziek gratis downloaden via Napster, Limewire en het Amsterdamse KaZaa.
Ook kon je via ‘The Pirate Bay’ films en series downloaden.
Het was zo makkelijk, dat kinderen KaZaa konden demonstreren in een uitzending van Zembla.
Peer-to-peer
Programma’s en websites zoals KaZaa maken gebruik van een ‘peer-to-peernetwerk’. Zo’n netwerk werkt als volgt: wanneer je een liedje kiest, maak je verbinding met talloze computers die kleine onderdelen van je lied hebben. De programma haalt vervolgens al deze stukjes binnen en plakt ze aan elkaar. Tegelijkertijd uploadt jouw pc stukjes van bestanden die je al hebt naar andere computers.
Aanvankelijk werd in Nederland piraterij gedoogd dankzij de thuiskopieheffing. Dit is een toeslag op muziekdragers die artiesten moet compenseren.
Buma-Stemra zei in 1997 in Netwerk dat ze deze heffing naast cassettes ook op cd’s willen leggen.
Later kwam die ook op mp3-spelers en harde schijven.
Daarnaast mocht je wel downloaden, zolang je niet zelf ging uploaden. Hiermee liep je bijvoorbeeld bij ‘The Pirate Bay’ al in de problemen.
De plotselinge groei van piraterij wakkerde het debat aan.
Platenlabels en filmstudio’s willen niet dat iedereen downloadt, omdat ze zo hun inkomsten mislopen.
Deze hebben ze nodig om niet alleen de succesvolle films en muziek te bekostigen, maar ook de nieuwkomers en de flops.
Vandaar dat enkele muzikanten, zoals Guus Meeuwis en Xander de Buisonjé van Volumia, actie voerden met dit intense spotje.
Hiertegen beargumenteerden de voorstanders van downloaden dat het mislopen van inkomsten alleen geldt...
...voor de grote artiesten, die een contract bij de grote muzieklabels hebben.
Niche artiesten zonder een contract willen juist met de nieuwe download-technieken hun muziek naar meer mensen brengen.
In Nieuw Economisch Peil besprak de band VanKatoen waarom ze hun muziek online plaatsten.
Mensen hadden moeite om hun cd’s in de winkels te vinden, maar konden het wel direct op hun website vinden.
Ook kan de band direct zien wie hun muziek heeft gedownload.
Bovendien was het kopen van muziek en films toen duurder. Je moest voor een cd 45 gulden of 20 euro neerleggen.
Een barrière voor mensen die minder geld hebben om muziek te beluisteren of films te bekijken.
Voorstanders van het internet, zoals Vincent Everts bij Middageditie, zeggen dat het internet hierop een innovatie kan brengen.
Hij stelt voor dat je maar een tientje per maand voor een muziekabonnement hoeft te betalen.
Alternatieven voor cd's kopen
Overigens leg je nog steeds voor cd’s of dvd’s rond de 20 euro neer; voor deluxe-uitgaves betaal je zelfs nog meer. Daarnaast had je de keuze om ze te lenen of te huren. Het schijfje moest je dan natuurlijk wel weer terugbrengen, terwijl je bij streamen thuis kan blijven.
De Nederlandse Piratenpartij beargumenteerde in hun verkiezingsspotje dat studio’s en labels...
...de innovaties van het internet niet zouden moeten tegenhouden.
De Piratenpartij ontstond in 2010 en focust zich op digitale burgerrechten en vrijheid van informatie.
Daarnaast boden ze in 2011 omwegen naar 'The Pirate Bay' aan.
Ook stelde men dat het moeilijker was om in Nederland op tijd aan bepaalde films en tv-series te komen.
Zo kan de uitgave van een dvd tussen hier en in Amerika een jaar verschillen.
Het programma 24/7 ondervraagt Tim Kuik van de anti-piraterijorganisatie BREIN over dit obstakel om tijdig aan dvd’s te komen.
“Iedereen doet het”
De gevolgen van piraterij waren in ieder geval groot. In 2003 maakte de muziekindustrie minder winst dan voorheen, want niemand kocht meer singles. 40% van de Nederlandse internetgebruikers downloadde in 2008 wel eens muziek, 13% downloadde films.
Ondanks dat de nieuwe technologieën de platenlabels en Hollywood in eerste instantie afschrikten, probeerden zij toch online legale alternatieven op te zetten.
iTunes bood vanaf 2004 in Nederland aparte liedjes aan voor één euro.
In 2003 moest de Nederlandse directeur van Apple het idee van aparte liedjes kopen nog uitleggen aan Nieuw Economisch Peil.
Later ging iTunes ook films aanbieden.
De legale alternatieven, die een grote klap tegen downloaden aanbrachten, waren de streamingdiensten.
Spotify kwam in 2010 in Nederland, Netflix in 2013. Bij deze diensten kan je voor een maandelijkse prijs alles zien en horen.
In het item van het NOS Journaal over de opkomst van Spotify, zegt de DJ van 3FM dat al je cd’s...
...en harde schijven nu weg kunnen. Dat was toen nog wel even wennen.
Qua wetgeving werd piraterij ook strenger gestraft. Internetproviders moesten in 2012 ‘The Pirate Bay’ blokkeren.
Maar hierdoor gingen mensen naar een andere site waar ze konden blijven downloaden, zoals Tweakers dat bij EenVandaag demonstreert.
Tussen 2014 en 2018 mochten providers de blokkade opheffen.
Maar in 2014 verbood het Europese Hof Nederland om de thuiskopieheffing op illegale kopieën toe te passen.
Inmiddels heeft het internet voor artiesten gemengde resultaten opgeleverd.
Aan de ene kant kunnen artiesten makkelijker hun muziek uitbrengen dankzij de verschillende streamingdiensten...
...en sites zoals Bandcamp en Soundcloud.
Maar aan de andere kant vallen de opbrengsten van streamingsdiensten voor hen erg tegen: een artiest krijgt op Spotify slechts een tiende van een cent per stream.
Artiest Kim Janssen zegt bij NOS Op 3 dat hij slechts 'twee kopjes koffie' per duizend streams krijgt.
Dus moet hij zijn geld vooral verdienen uit platenverkoop en optredens.
Om tegen de streamingsdiensten te concurreren, bieden piraten deze nu ook aan. In 2015 kwam Popcorn Time, een platform dat lijkt op Netflix...
...waarbij je overigens nog steeds uploadt en downloadt.
Vincent Everts legt bij EenVandaag het voordeel van Popcorn Time uit: je hebt er veel meer aanbod, dat ook nog recenter is, dan bij Netflix.
De strijd door de industrie gewonnen?
Tegen 2017 leek internetpiraterij te zijn gedaald: het percentage Nederlandse internetgebruikers dat muziek illegaal downloadde was van 40% naar 21% gezakt. Daarentegen steeg wel het aantal downloaders van films en tv-series van 13% naar 23%.
Maar piraterij is nog niet helemaal van de kaart geveegd.
Uit een enquête van Kassa in 2017 bleek dat het merendeel van de piraten toch wil blijven downloaden.
Deze piraten zeggen bereid te zijn tools te gebruiken om opsporingen te vermijden.
Ze gaan door met downloaden omdat volgens hen het illegale aanbod beter is dan het legale aanbod.
Ten slotte zijn er nieuwe streamingdiensten gekomen, zoals Amazon Prime en NPO Start.
Sommige van deze diensten hebben hun content weggehaald uit Netflix: zo moet je voor Marvel-films nu bij Disney+ zijn.
Charles Vaneker spreekt bij NOS Journaal over deze versplintering. Een paar jaar geleden had je nog alles bij Netflix voor een tientje.
Maar nu moet je meerdere abonnementen hebben om alles te kunnen zien. Hierdoor ben je duurder uit.
In de afgelopen 20 jaar zijn de manieren waarop wij muziek, films en series verkrijgen flink veranderd. Waar eerst het illegaal downloaden het internet typeerde, staat legaal streamen nu op de voorgrond. Maar met de terugkeer van Popcorn Time speelt ook vandaag de vraag: zal iedereen netjes media consumeren via de legale kanalen, of zullen de gebruikers toch blijven piraten?
