Het jaar dat de muur viel
1989. Na bijna 35 jaar Koude Oorlog en een verdeeld Europa komt de ontmanteling van het communisme in Centraal- en Oost-Europa in een stroomversnelling. Als dominostenen vallen de regimes in Polen, Hongarije, de DDR, Bulgarije, Tsjechoslowakije en Roemenië.
Later lezen
Perestrojka
In 1985 is in de Sovjet-Unie Michael Gorbatsjov aan de macht gekomen. Onder het motto ‘perestrojka’ (herstructurering) hervormt hij de communistische partij en politiek. Daarbij hoort ook een meer ontspannen relatie met de westerse vijanden uit de Koude Oorlog.
Soviet-Unie viert de teugels
De ontwikkelingen in China en Polen zijn de opmaat voor een historisch najaar. Het wordt duidelijk dat Gorbatsjov het gewelddadige Chinese voorbeeld niet volgt. Hij geeft de communistische regimes in Europa geen militaire steun bij het neerslaan van de steeds massalere protesten.
De machthebbers kiezen eieren voor hun geld. Massademonstraties in Leipzig worden niet meer neergeslagen. Ook Tsjechoslowakije legt uitreizende Oost-Duitsers weinig meer in de weg.
‘sofort, unverzüglich’
Het DDR-regime moet wel bewegen, maar de ontwikkelingen gaan plots sneller dan bedoeld. Woordvoerder Gunter Schabowski verklaart op een persconferentie over de nieuwe visumregeling per abuis dat de versoepelende maatregelen per direct ingaan.
Iconisch beeld
De beelden van 9 en 10 november 1989 bij de Brandenburger Tor worden iconisch voor de val van het communisme.
Het gaat vrijwel zonder geweld. Met de Fluwelen revolutie krijgt de Praagse Lente van 1968 eindelijk een zonnig vervolg.
Dramatische ontknoping
Een historisch jaar in de Europese geschiedenis loopt ten einde. Maar niet zonder een dramatisch slotakkoord voor Roemenië. De gebeurtenissen in december zijn tekenend voor de manier waarop de communistische machthebbers door hun volk worden afgeschminkt.
In ruim een half jaar verschiet heel Midden-Europa van kleur. De Balkanlanden volgen kort daarna.
De val van het communisme in Europa wordt voltooid met de Duitse eenwording op 3 oktober 1990 en het einde van de Soviet-Unie op 25 december 1991.
1989 was een uniek jaar in de Europese geschiedenis. Het ‘Oostblok’ bestond niet meer. De toekomst van het continent lag open.
Gerelateerde verhalen
Bekijk ook
Art Nouveau uit ‘t depeau' (depot)
Speciaal voor deze dagen uit de schatkamers van Beeld & Geluid gehaald… een presentatie van Art Nouveau voorwerpen ter ere van het Art Nouveau Festijn in Den Haag. Kom kijken naar deze onverwachte toepassing van Art Nouveau op voorwerpen waar u niet als eerste aan zult denken.