Pandemieën in de media
Start verhaal
Later lezen, mail een reminder
Later lezen
Je emailadres wordt eenmalig gebruikt om de link naar het verhaal te sturen. Je adres wordt niet opgeslagen.
Spaanse griep
De uitbraak van de Spaanse griep die heerst in 1918 en 1919 maakt veel dodelijke slachtoffers. De schattingen lopen uiteen van 40 tot 60 miljoen wereldwijd. Merkwaardig genoeg worden met name jonge mensen besmet. De eerste patiënt wordt geregistreerd op 4 maart 1918 in de Verenigde Staten, het laatste slachtoffer valt ergens in maart 1920. De pandemie wordt "Spaanse griep" genoemd, omdat journalisten in Spanje de eersten zijn die er tijdens de Eerste Wereldoorlog over berichten.
Foto: Spaanse griep, fotograaf en jaartal onbekend. Bron: Historisch Zaandam
Begin
Vrij algemeen wordt aangenomen dat de Spaanse griep begint op 4 maart 1918 in Camp Funston in Kansas, een Amerikaanse legerbasis. De soldaten die naar Europa gaan om daar te vechten in de Eerste Wereldoorlog nemen het virus mee en al gauw breekt er een grootschalige epidemie uit. Het groeit al snel uit tot een wereldwijde pandemie. Even snel als hij is gekomen, verdwijnt de pandemie weer. Eind 1919 is hij verdwenen. Het aantal slachtoffers loopt op tot op zijn minst 40 miljoen doden. In Nederland is het sterftecijfer uiteindelijk zo'n 60.000 mensen.
Foto: Grafiek doden in VS en Europa, maker onbekend, 1918. Bron: Reeve National Museum
Camp Funston
Foto: Camp Funston, fotograaf: U.S. Army photographer, 1918, Army.mil. Bron: Wikipedia (public domain)
Slachtoffers
In het radioprogramma Stoomradio uit 1975 haalt een vrouw uit Amsterdam herinneringen op aan de gevolgen van de epidemie in een Amsterdams gezin. Haar moeder - ernstig ziek - overleeft het virus uiteindelijk toch.
Spotprent: De Spaanse Griep sloeg wereldwijd toe, tekenaar onbekend, 1918-1919, krantenknipsel collectie Scheltema, deel 3. Bron: Stadsarchief Amsterdam
Fragment: Stoomradio, 18 februari 1975, VARA. Bron: collectie Beeld & Geluid.
Spotprent: Spaanse griep, De Nieuwe Amsterdammer, juli 1918. Bron: Historisch Nieuwsblad.
Mexicaanse griep
90 jaar later worden we geconfronteerd met een andere pandemie, veroorzaakt door de varkensgriep, ook wel Mexicaanse griep. De uitbraak van Mexicaanse griep van 2009 is een bizar samenspel van deskundigen die een verkeerde inschatting maken, media die de regering onder druk zetten en diezelfde regering die voor miljoenen aan vaccins bestelt. De Mexicaanse griep blijkt uiteindelijk een lichte griep te zijn in plaats van de voorspelde pandemie.
Still: Argos, 10 juni 2013, VPRO. Bron: collectie Beeld & Geluid
Onenigheid
De deskundigen zijn het niet eens over de ernst van het virus. Het programma Netwerk zet viroloog Osterhaus tegenover hoogleraar biotechnologie Huub Schellekens: Schellekens beschuldigt daarin Osterhaus van het zaaien van paniek.
Foto: sneezing-cold-flu-by-foshydog, fotograaf: Foshydog, 16 januari 2013. Bron: Flickr.
Een milde griep
Uiteindelijk blijkt de Mexicaanse griep van 2009 een milde variant. Minister Klink blijft zitten met miljoenen vaccins en probeert ze te verkopen. Viroloog Osterhaus ligt nog even onder vuur vanwege zijn vermeende banden met de farmaceutische industrie. Als dit relletje ook is weggeëbd gaat Nederland weer verder met het normale leven en op weg naar de volgende griepepidemie.
Foto: Het rood wit en blauw, Rob van Hilten, 1 juni 2015. Bron: Flickr.
Toespraak
De coronacrisis waar we nu in zitten, maken met alle maatregelen, ingelaste persconferenties en aangepaste actualiteitenprogramma's één ding duidelijk: in tegenstelling tot de Mexicaanse griep van 2009 moeten we dit keer de uitbraak van het virus zeer serieus nemen. Naast veel media aandacht heeft het ervoor gezorgd dat minister-president Mark Rutte het volk via de televisie toespreekt op 16 maart 2020. Een voor Nederland redelijk zeldzaam mediafenomeen. Sinds de toespraak van Joop den Uyl, vanwege de oliecrisis, in de jaren 70 is dit niet meer gebeurd. Er kijken 7 miljoen mensen naar.
Still: NOS jeugdjournaal, 16 maart 2020, NOS. Bron: collectie Beeld & Geluid
