CD-i
CD-i
TILT

CD-i: de toekomst van toen

Auteur: Eelco van Nielen

Met één apparaat toegang tot informatie, muziek, films en spelletjes. Nu de gewoonste zaak van de wereld. In 1991 kon het al, met CD-i. Waarom werd dit dan geen succes? En hoe had het toch impact op het medialandschap van nu?

Begin het verhaal

Start verhaal

Het hele verhaal 24 kaarten
Alleen de highlights 15 kaarten
Later lezen, mail een reminder

Later lezen

Je emailadres wordt eenmalig gebruikt om de link naar het verhaal te sturen. Je adres wordt niet opgeslagen.

Nieuwe CD-speler
Multimedia is de toekomst in de jaren 90:

Een combinatie van interactieve video, geluid en tekst op één apparaat. Philips CD-i moet dé multimedia-machine worden.

Reclame Philips CD-i, 1995. Bron: Collectie Beeld & Geluid
Je bepaalt met CD-i zelf wat je op je TV ziet.

Een encyclopedie, video’s, cursussen of een spelletje. Je kan zelfs vanuit je luie stoel winkelen. Wie wil dat nou niet? Een heleboel mensen, zal blijken.

MASSAMEDIA, 14 december 1994, NOT. Bron: Collectie Beeld & Geluid
Om het verhaal van CD-i te begrijpen gaan we eerst terug naar de jaren 80.

Drie grote elektronicaconcerns zijn verwikkeld in een kostbare strijd om een videostandaard. Niet de Betamax van Sony, niet de Video2000 van Philips, maar VHS van Panasonic is winnaar van die videobanden-oorlog. 

In plaats van weer verschillende concurrerende systemen uit te brengen, slaan Sony en Philips de handen ineen en ontwikkelen ze samen één nieuwe audiostandaard; de CD.

Philips Zomercatalogus 1984 Bron: archive.org
1983 Een nieuw soort grammofoonplaat. Sony en Philips presenteren het als een gezamenlijk product. Voor Philips is het vervelend dat ze het succes moeten delen. De woordvoerder van Sony zet dit recht. En er zijn meer spanningen. Door Philips-lobby worden Japanse producten kunstmatig duur gehouden in Europa.

De audio CD wordt aan het publiek voorgesteld.

Alhoewel, gezamenlijk..

Iets wat het Japanse Sony raakt. Hoe dan ook, deze samenwerking is geslaagd. De CD wordt een ongekend succes.

Brandpunt in de markt, 14 maart 1983, KRO. Bron: Collectie Beeld & Geluid
CD Rom
Je kan ook computergegevens op een CD kwijt

De CD-Rom wordt snel na de introductie van de CD ontwikkeld. De papieren encyclopedie wordt misschien wel overbodig!

Nieuwslijn, 14 december 1985, VOO. Bron: Collectie Beeld & Geluid
De mogelijkheden van CD zijn groot. Voor dit Carin (Car Information and Navigation) systeem wordt een voorloper van de CD-i gebruikt.

In 1985 experimenteert Philips met een routeplanner. Geen dik boek in het handschoenenkastje, maar een interactieve CD die op een scherm laat zien waar je heen moet.

Projectleider Martin Thoone beschrijft in 1985 de toekomst.

Je hebt nog een bestelbus nodig om alle apparatuur te vervoeren, toch wordt hier mede de basis gelegd voor wat nu gemeengoed is.

NOS Journaal, 26 augustus 1985, NOS. Bron: Collectie Beeld & Geluid

CD-i

Philips wil het succes van de CD doorzetten.

De CD levert veel geld op, want elke fabrikant die CD's of CD-spelers maakt, betaalt een bedrag aan Sony en Philips. Samen bepalen ze eenzelfde soort standaard voor multimedia-CD's: CD-i. Philips topman D.C. Geest beschrijft het in de Telegraaf als "De combinatie van computer- en audio/videotechniek, veel nuttiger dan de bekende videospelletjes." Eind 1986 moet CD-i verkrijgbaar zijn.

Citaat: Telegraaf, 14 september 1985
Nieuwe wereld
In 1990 wordt de CD-i gepresenteerd Philips weet dat de consument huiverig is om een nieuw systeem te kopen. Leuk is dat we hier een vroege versie zien van de CD-i. Totaal nieuwe wereld

Dus brengen ze als nieuws, dat vrijwel zeker is dat CD-i een nieuwe standaard wordt.

Bij Philips hebben ze het volste vertrouwen in het product. Het wordt even revolutionair als de introductie van geluid bij film.

NOS Laat, 15 maart 1990, NOS. Bron: Collectie Beeld & Geluid
Het duurt even voordat de interactieve CD ook echt op de markt komt. Panasonic, die eerst nog achter CD-i stond, kiest voor een concurrerend systeem, 3DO. Wie zal de "format war" deze keer winnen?

Vijf jaar later dan gepland, in 1991, introduceert Philips de CD-i in de VS.

Net als bij de videosystemen twijfelt de consument over welk systeem de toekomst heeft. Waar men voor vreest gebeurt, beide systemen verkopen slecht.

Hollands Glorie- Philips, een jaar later, 01 juli 1993, EO. Bron: Collectie Beeld & Geluid

Zou jij in 1991 een CD-i in huis halen?

Er is nog een bedrijf dat niet wil achterblijven.

Gamefabrikant Nintendo ziet ook toekomst in multimedia-CD. Ze vragen Sony een CD-speler te maken voor de Super Nintendo, maar Sony wil daarvoor een hoog percentage per verkochte software. In het geheim sluit Nintendo daarom in 1991 een gunstigere deal met Philips. Zij zullen de CD-uitbreiding voor de Super Nintendo fabriceren. In ruil daarvoor mogen ze spellen maken, voor hun eigen CD-i, met een aantal waardevolle Nintendo-figuren, zoals . Uiteindelijk ziet Nintendo helemaal af van een

Gameboy Super Star Set, Nintendo
CD-i is gemaakt voor educatieve software. Alleen, spellen zijn verreweg de bestverkochte software. Een van deze Zelda-spellen is 'Link: The faces of evil' uit 1993. De focus ligt op wat de CD-i wél kan.

De hardware is niet krachtig genoeg voor snelle jaren 90 games

Daarom komt de deal met Nintendo goed uit. Philips besluit in razend tempo niet één, maar twee Zelda-games in de winkel te krijgen.

Dus zijn er schilderachtige achtergronden, muziek met CD-kwaliteit en zoveel mogelijk video's met pratende personages. Helaas kan dat niet verhullen dat het spel niet lekker speelt.

Link the Faces of Evil, 1993, Philips Interactive Media.
Sony laat het er niet bij zitten.

Nadat de deal met Nintendo stukloopt, gaat Sony op eigen houtje door met het ontwikkelen van een CD-spelcomputer. In 1994 komt deze Sony PlayStation uit in Japan. Geen multimedia-machine, maar een pure spelcomputer. Sony vice-president Minoru Morio deelt een sneer uit naar producten als CD-i in 1994: "Niemand weet precies wat [multimedia] is. Als er mee gedoeld wordt op combinatie-produkten - apparaten die allerlei verschillende dingen kunnen, maar geen daarvan echt goed - dan geloven wij daar niet in" Een goede zet, want de PlayStation wordt een ongekend succes, de best verkopende console tot dan toe. Niet alleen Philips, maar ook Nintendo, die tot dan toe marktleider is, blijven ver achter in verkoopcijfers.

Citaat: Sony verkiest spelcomputer boven multimedia-kretologie, Telegraaf, 1 november 1994. Bron: Delpher
CD-Rom is veel sneller een veel groter succes dan CD-i. Voor het publiek blijft het ingewikkeld.

In 1995 is het al ingeburgerd.

Wat is nou het verschil tussen CD Rom en CD-i? Oftewel: Wat moet ik met CD-i, als ik goedkoper een CD Rom kan krijgen, waar meer software voor wordt gemaakt?

Veronica Computermagazine, 5 maart 1995, VOO. Bron: Collectie Beeld & Geluid
Waar CD-i wel een bescheiden succes wordt, is in onderwijs en als informatiekiosk in winkels.

Daar vult het een gat in de markt, zoals hier bij de les voor een rij-examen. De lerares kan het apparaat als een CD-speler bedienen, veel minder ingewikkeld dan een CD Rom op een computer.

De opmars, 18 september 1994, VPRO. Bron: Collectie Beeld & geluid

Het moet dé software worden die mensen over de streep trekt; een encyclopedie op CD. Sinds 1985 wordt herhaald dat het de papieren encyclopedie overbodig zal maken. Als na tien jaar eindelijk een Nederlandstalige encyclopedie voor CD-i uitkomt, is het al te laat. Wat in 1985 als toekomstmuziek klinkt, is in 1995 door CD Rom en de komst van internet achterhaald.

Volkskrant, 4 december 1995.
In 1995 is duidelijk dat CD-i niet van de grond komt. Het Nederlands Filmfestival 1995 heeft zelfs een speciale prijs voor beste CD-i. De genomineerden... Tim en Beer bij de film. The Apprentice. Dit was 1994. Tim en Beer bij de film is de eerste winnaar van de CD-i award. Toch waren Philips en het Filmfestival hier hun tijd vooruit. Een van de genomineerden in 2022 is Guerilla Games.

Maar Philips geeft het nog niet op.

Een interactief prentenboek.

Een actiespel.

Een interactief jaaroverzicht.

En ook meteen de laatste.

Tegenwoordig is er een soortgelijke prijs voor Beste Digitale Cultuurproductie.

De grootste game-ontwikkelaar van Nederland, en hofleverancier voor Sony PlayStation. Grappig genoeg begonnen als ontwikkelaar van CD-i's, en in 1995 genomineerd met: ‘Dit was 1994’.

Philips Nederlands film gala, 29 september 1995, AVRO. Bron: Collectie Beeld & Geluid
Strikt Persoonlijk van de TROS in 1995. Het is ook een promotie voor: Het staat in de sterren. Er is zelfs ruimte gemaakt, zodat Tineke Schouten uit kan leggen wat CD-i nou eigenlijk is.

Dit is niet alleen een bizar programma, waar een astrologe ongemakkelijke BN’ers de sterren leest.

CD-i software waarmee je je eigen horoscoop kan maken.

Eigenlijk is de CD-i al ten dode opgeschreven, maar op TV wordt het door product placement toch nog geprobeerd.

Strikt persoonlijk, 31 december 1995, TROS. Bron: Collectie Beeld & Geluid
Het mag allemaal niet baten, in 1996 is het echt voorbij. Met de komst van topman Boonstra wordt korte metten gemaakt met de multimediamachine.

Productie van de CD-i wordt stopgezet en Philips Media wordt opgeheven.

MIDDAGEDITIE, 24 oktober 1996, NPS. Bron: Collectie Beeld & Geluid

Flop

Uiteindelijk worden er wereldwijd minder dan een miljoen CD-i-spelers verkocht. Ter vergelijking, Sony verkoopt meer dan 100 miljoen PlayStations. In lijstjes van slechtste spelcomputers staat de CD-i vaak bovenaan. Of dat terecht is? Het bewijst in ieder geval dat de consument nooit heeft gesnapt dat het geen spelcomputer is.

Maar dat is niet het einde. Wat in de jaren 90 indrukwekkend had moeten zijn, is nu lachwekkend.

Rond 2006 gebeurt er iets bijzonders; de Nintendo-spellen voor CD-i worden online herontdekt. De absurditeit van zulke slechte spellen, met Nintendo-personages, is een hit.

Deze review van de Angry Video Game Nerd uit 2010 laat zien dat de spellen niet werken. Schilderachtige achtergronden en animaties maken de spellen onspeelbaar.

Zelda Wand of Gamelon (CD-I Part 2) - Angry Video Game Nerd (AVGN), 29 april 2010. Bron: YouTube
Het meest bekend worden deze Nintendo CD-i spellen door iets wat heet YouTube-poop. De surrealistische animaties zijn uitermate geschikt als meme-materiaal.

Geremixte beelden uit de Zelda-spellen.

Tot op de dag van vandaag worden deze hergebruikt en blijken een inspiratiebron voor nieuwe video's met miljoenen views. 

Compilatie: zie bronnenlijst

Het wordt niet het succes waar Philips op had gehoopt. Hoe dan ook, zo'n gek idee was het niet. Ze wisten wel degelijk wat de consument wilde, want tegenwoordig loopt iedereen met een interactieve multimediamachine in zijn broekzak. Het apparaat zelf was dan wel een flop, maar zonder CD-i was er bijvoorbeeld geen PlayStation geweest, geen Guerilla Games en geen Zelda-memes.

Bekijk bronnenlijst

Gerelateerde verhalen

NA HET ZIEN VAN DEZE 5 SIMPELE TRUCS ZAL JOUW SURFGEDRAG NOOIT MEER HETZELFDE ZIJN!

Delen Informeren

We hebben een emoji overload ?

Delen Ontwikkeling Informeren

Iedereen is dateable - een geschiedenis van tv-romantiek

Delen Verkopen Informeren

Going to the dogs: een bijzonder toneelstuk van Wim T. Schippers

Vertellen Informeren

Honger

Informeren
Bekijk alle verhalen

Bekijk ook

evenement donderdag 5 juni

BNR AI kennisfestival

Laat AI voor jou werken! Wil je echt iets weten over AI, zodat je op de hoogte bent van de laatste ontwikkelingen, wat mogelijk is en hoe je het vanaf morgen kunt inzetten, maar ook wat je beter niet kunt doen? Kom dan op 5 juni naar de tweede editie van het BNR AI Kennisfestival in Beeld & Geluid in Hilversum.