AVRO’s jongerenradio Minjon verslaat Kerst
In de 100-jarige geschiedenis van de radio is Minjon (Miniatuur Jeugd Omroep Nederland) een belangrijke stem geweest voor jongeren. Anne-Louise van Leeuwen onderzoekt tijdens haar stage een collectie van uitzendingen die nog niet in het archief zit. In deze tweede blog ontrafelt ze de kerstuitzendingen deze jongerenradio-omroep.
In de 100-jarige geschiedenis van de radio is Minjon (Miniatuur Jeugd Omroep Nederland) een belangrijke stem geweest voor jongeren. Anne-Louise van Leeuwen onderzoekt tijdens haar stage een collectie van uitzendingen die nog niet in het archief zit. In deze tweede blog ontrafelt ze de kerstuitzendingen deze jongerenradio-omroep.
Fragment ‘kerstprogramma’
Micro Radiobod, het programmablad van Minjon
Verzuiling
Jongeren van Minjon zonden hun bandjes vanuit heel Nederland naar Hilversum. Van de vele afdelingen haalden wekelijks slechts enkele ingezonden bandjes een uitzending op AVRO’s jeugdomroep. Met uitzondering van de kerstdagen was religie geen onderwerp in de uitzendingen. Het was de tijd van de zogenaamde verzuiling, waarin iedere omroep een eigen signatuur had. Religie was voor de protestantse NCRV, de katholieke KRO of de vrije protestanten van de VPRO. Voor de liberale AVRO was religie nooit een speerpunt. Maar het was de enige omroep waar jongeren via Minjon de kans kregen radio te maken. Er waren ongetwijfeld gelovige jongeren betrokken. In de kerstwens spreken de jongeren niet over God, ze spreken vooral over vrede.
'Het rechte pad'
De vrede noemen de jonge radiomakers als ‘het rechte pad’. “Degene die niet in vrede leeft, is van de rechte weg afgedwaald’’. Was het wellicht een verwijzing naar de recente geschiedenis? De Tweede Wereldoorlog, waarin de mens van het morele pad was afgeweken, lag vers in het geheugen. Of deze Kerstwens nou echt over de Tweede Wereldoorlog ging, is er niet direct uit af te leiden. Het gaat wel over een betere maatschappij. Vijf jaar later is er een andere tone-of-voice in het kerstprogramma waarin de thema’s oorlog en ellende wél direct naar voren komt.
1959: het kerstverhaal met tanks
Het kerstprogramma genaamd Kerstcantate uit 1959 ging over oorlog in de stad. Theo Strengers en Frits Ham schreven de tekst voor het kerstverhaal over een jonge man en vrouw. Het stel is op de vlucht uit een stad en op zoek zijn naar een schuilplaats. In het fragment komt het stel aan bij een soldaat die voor een huis de wacht houdt. Ze vragen hem naar een plek om te overnachten, maar krijgen ze een slaapplek van de soldaat?
Fragment ‘Het dode kind’. Op de foto: Frits Ham en Theo Sprengers
Met technicus Wim Nijssen
Zinloosheid
Het is een opvallend hoorspel waarin Maria en Joseph zijn vervangen door Aimée en haar man Peter die de stad ontvluchten. De jongeren beschreven de oorlog in poëtische zinnen, zoals "naar razende gevechten, die niet bereikt en zonder doelen een hopeloos verlangen worden." De jongeren verwezen met hun kerstverhaal naar slagvelden en tanks en spreken zich uit over de zinloosheid ervan.
Partituur Minjonlied
Vreemde wending
Ook neemt het kerstverhaal een vreemde wending als het spreekt over een dood kind van het stel. ‘’Een kind van de oorlog’’ wordt er gezegd. Het klinkt tragisch, blijkbaar hielden oorlog, tanks en wegvluchten de jongeren bezig. Is het de herinnering aan de vorige oorlog of een angst voor naderend onheil? Je zou het zeggen als in de uitzending klinkt ‘’volk zal volk en rijk zal rijk vermoorden’’. Ze relativeren de angsten in de slotzin; ‘’Maar na die dagen, na de ellende van dood en verdriet, zullen de dieren gaan spreken en de sterren van de hemelen vallen. Dan zal het kind zijn engelen zenden, dan zal het kind zijn engelen zenden’’. Hieruit maak ik op dat angst een grote rol speelde, maar de toekomst biedt hen hoop.
Kerstfeest 1961: Indonesië
Een reportage uit 1961 gaat over de viering van het kerstfeest van Nederlanders in Indonesië. Carla Reens interviewt een Nederlander die daar vroeger woonde. In het gesprek hoor je hoe protestanten en katholieken de feestdagen vierden in Indonesië. Protestanten vierden, bij gebrek aan eigen kerk, het kerstfeest samen met katholieken. Het viel mij op dat er maar een keer een item is over Indonesië en dat het vervolgens gaat over Nederlanders in daar.
Minjonpasje Carla Reens
Slechts drie kerstprogramma's
Opvallend is dat in het 17-jarige bestaan van Minjon, er maar drie kerstprogramma's in het archief zijn. Alledrie zijn ze uitgezonden op 24 december rond 17.00. De AVRO zond met VARA en VPRO uit op Hilversum II, dus had de AVRO niet ieder jaar zendtijd tijdens de kerstavond. In de jaren dat de AVRO wel uitzond, stond er niet altijd een jongerenuitzending op het programma. Het is dus moeilijk om de kerstuitzendingen als voorbeeld te zien wat jongeren in het algemeen bezighield. Als je het geheel van de collectie beluistert dan kun je zeggen dat ze kritisch waren over identiteit en wat ze van de toekomstige generaties verwachten in onderwerpen zoals de Verenigde Naties, de woningmarkt, studenten ontgroeningen. Hierop kom ik terug in een volgende blog.
