Je bevindt je hier:

Parel van de maand

Schatgraven op vrijdag: de enorme en gestaag groeiende audiovisuele collectie van Beeld & Geluid bevat onder meer radio, film, televisie, foto’s en objecten. De collectie bestrijkt een periode van meer dan 120 jaar in beeld en geluid. Beeld & Geluid streeft ernaar een zo groot mogelijk deel van haar collectie online beschikbaar te stellen zodat iedereen het kan zien. In 2020 doken we elke laatste vrijdag van de maand een parel op uit de archieven van het Publiek Domein.

Schatgraven op vrijdag: de enorme en gestaag groeiende audiovisuele collectie van Beeld & Geluid bevat onder meer radio, film, televisie, foto’s en objecten. De collectie bestrijkt een periode van meer dan 120 jaar in beeld en geluid. Beeld & Geluid streeft ernaar een zo groot mogelijk deel van haar collectie online beschikbaar te stellen zodat iedereen het kan zien. In 2020 doken we elke laatste vrijdag van de maand een parel op uit de archieven van het Publiek Domein.

December 2020 - Feestelijke sfeer in somber jaargetijde

Eind december 1964. In de donkere dagen voor Kerstmis gaan mensen erop uit in de feestelijk verlichte stad om de laatste inkopen van het jaar te doen. Winkels met ontelbare etalages doen hun best om van kijkers kopers te maken. Het winkelende publiek vergaapt zich aan het breed uitgestalde glinsterende assortiment aan allerhande Kerstversieringen en -decoraties, Kerst- en Nieuwjaarskaarten. In deze periode waarin in al dat licht het donker verdrijft, zeggen wij: de beste wensen voor die beste mensen!

Bron: Still uit Feestelijke sfeer in somber jaargetijde, Polygoon Hollands Nieuws, week 51 uit 1964

Screenshot van 'De Sterke Rus' uit 1933

Bron: De sterke Rus, Polygoon Hollands Nieuws, week 22 uit 1933.

Januari 2020 - De sterke Rus

De eerste parel zijn bewegende beelden van de sterkste Man ter Wereld in het jaar 1933 in Rotterdam: de Russische krachtpatser Kassyanoff Zbyshko. In deze video zonder geluid zien we hem in actie terwijl hij twee auto’s met 30 paardenkracht in bedwang houdt, dat gaat hem goed af. Wel ploppen zijn ogen bijna uit de kassen. De stompen in zijn maag die hij daarna incasseert, lijken daarbij vergeleken kinderspel.

Bron: De sterke Rus, Polygoon Hollands Nieuws, week 22 uit 1933. Deze video is afkomstig uit de reeks Polygoon Hollands Nieuws van 1933: in totaal 233 video’s uit 1933 verdeeld over 52 weekjournaals. Van dit materiaal zijn de rechten verlopen (publiek domein). Al deze beelden, waaronder onderstaande video, zijn te bekijken op onze website.

Screenshot van 'De jacht op een filmster' uit 1940

Bron: De jacht op een filmster, reclamefilm, 1940, producent: Cefima Film.

Februari 2020 - De jacht op een filmster

Op deze laatste vrijdag van februari tonen we een reclamefilmpje uit 1940. In deze reclamefilm zien we het proces van het maken van een reclamefilm voor Van Houten's pudding: de pudding valt keer op keer ten prooi aan liefhebbers waardoor de regisseur zijn reclamefilm maar niet af krijgt. “...het volmaakte nagerecht, aan welke smaak u ook de voorkeur geeft. Van Houten’s pudding, zelfs voor de meest verwende fijnproever!”

Screenshot van 'Strijd tegen de griep' uit 1949, vaccin met label

Bron: Strijd tegen de griep, onderzoek in de virus laboratoria van de Leidse Universiteit, 1949, Polygoon Hollands Nieuws.

Maart 2020 - Strijd tegen de griep

Ondertussen in 1949: in de virus-laboratoria van het Instituut voor Preventieve Geneeskunde van de Leidse universiteit doet men onderzoek naar de aard van het influenzavirus. Voor het verzamelen en vervoeren van onderzoeksmateriaal wordt vloeibare lucht gekoeld tot 180 graden onder nul. “Even gorgelen met een beetje zout water achter in de keel. Het spoelvocht waarin zich dan mogelijk het virus bevindt, wordt in steriele buizen in het koude-apparaat geplaatst.”  Vervolgens gaat het onderzoek verder in de laboratoria, op zoek naar een goed middel in de strijd tegen de griep.

Screenshot van de naam Karel Doorman op het schip, uit 1948

Bron: Onze marine heeft weer een vliegdekschip, overdracht en aankomst van de nieuwe Karel Doorman, 1948, Polygoon Hollands Nieuws

April 2020 - Karel Doorman

Op maandag 13 april 2020 vertrok het grootste Nederlandse marineschip Zr. Ms. Karel Doorman, het derde schip onder deze naam, uit de haven van Den Helder richting het Caribisch gebied om corona-hulp te bieden. In dit Polygoon-journaal uit 1948 draagt de Engelse marine met militair ceremonieel het moderne vliegdekschip "Venerable" over aan de Nederlandse marine. De Nederlanders geven het schip de naam "Karel Doorman" en varen ermee naar Rotterdam. Dit marineschip werd in 1968 uit de vaart genomen en vervangen door de 3e Karel Doorman, die op dit moment wordt ingezet om de civiele autoriteiten in het Caribisch gebied direct te kunnen ondersteunen in de coronacrisis.

Screenshot uit 'Baldadige jeugd' uit 1947 van een jongen die op het punt staat een baksteen te gooien

Bron: Baldadige jeugd, Polygoon Hollands Nieuws, 1947

Mei 2020 - Baldadige jeugd

Het hinderlijke gedrag van sommige (hang)jongeren en de aanpak daarvan zijn momenteel actuele thema’s. Ook in 1947 was er sprake van ‘baldadigheid bij de jeugd’. De verklaring hiervoor? Slechte woonomstandigheden en een gebrek aan duidelijke leiding door volwassenen. Jongeren die vervallen zijn in baldadigheid worden ontboden op het hoofdbureau van de politie in Amsterdam. In deze opvoedkundig bedoelde film houdt Polygoon een begripvol en positief pleidooi voor het inrichten van speelplaatsen en het aanstellen van jeugdleiders. Tot slot spreekt men de ouders direct aan op hun verantwoordelijkheid: “...nog zijn uw kinderen hier niet bij, zorg dan ook dat ze hier morgen niet zitten.”

Screenshot van 'Vacantie' uit 1947, mensen die in de wei liggen

Bron: Vacantie 1947, Polygoon Hollands Nieuws, week 34 uit 1947

Juni 2020 - Vakantietijd

Het is zomer! "Het is vakantietijd. Dan reizen de stedelingen naar buiten, de buitenmensen naar de stad." Beelden van volle perrons waar stadsbewoners bepakt en bezakt de stad uit trekken op zoek naar mooie, rustige natuurgebieden, viswateren of stranden. Plattelanders en buitenlanders trekken juist naar de grote drukke stad en maken bijvoorbeeld een tochtje met de rondvaartboot door Amsterdam of bezoeken Artis. “Zo doet ieder op zijn wijze nieuwe krachten op voor een nieuw jaar van arbeid”.

Screenshot van Fanny Blankers-Koen, viervoudig Olympisch kampioen, die haar fiets krijgt

(Bron: Onze Olympische kampioenen weer thuis, ontvangst van Fanny Blankers-Koen, Polygoon Hollands Nieuws, week 33 uit 1948)

Juli 2020 - Fanny Blankers-Koen, viervoudig Olympisch kampioen

De Olympische Spelen in Tokio van 23 juli t/m 8 augustus 2020 gaan niet door en dus blikken we even terug. Wat een ongekend Nederlands succes op de Olympische Spelen van augustus 1948 in Londen: atlete Fanny Blankers-Koen behaalt maar liefst vier gouden medailles op deze sobere, eerste naoorlogse spelen sinds 1936. De ‘Vliegende huisvrouw’ komt per schip aan in Hoek van Holland waar ze omringd door publiek en pers een korte verklaring aflegt: "Ik heb het reuze leuk gehad, maar ik ben reuze blij dat ik thuis ben. En ik weet niet echt meer te vertellen want ik zie zoveel mensen, ik word verlegen". Eenmaal thuis aangekomen in Amsterdam zijn er enorme mensenmassa’s op de been. Na huldiging in het stadhuis ontvangt Blankers-Koen onder grote publieke belangstelling van haar buurtgenoten uit de Haarlemmerstraat een geschenk dat over de hoofden van het publiek heen wordt doorgegeven: een fiets! Ze heeft nu lang genoeg hard moeten lopen, vinden de buren.

Screenshot uit 'Pembasmian Malaria' waarbij Japans animator Saseo Ono een mug met twee handen tegelijkertijd tekent.

(Bron: Pembasmian Malaria, producent Nippon Eigasha, 1940’s)

Augustus 2020 - Pembasmian Malaria

Beeld & Geluid stelt per 31 augustus 2020 ongeveer 70 Japanse propagandafilms uit de periode 1941-1945 online beschikbaar. De films werden gebruikt als propaganda in voormalig Nederlands-Indië (nu Indonesië) dat onder Japanse bezetting stond van 1942 tot 1945. Onderzoekers, onderwijsinstellingen en het algemene publiek krijgen nu de gelegenheid om de films te bekijken, downloaden en te hergebruiken.

Dit fragment uit de Japanse voorlichtingsfilm 'Pembasmian Malaria’ gaat over het ontstaan en de bestrijding van Malaria in Nederlands-Indië tijdens de Japanse bezetting. De film maakt gebruik van uitgebreide uitleg met behulp van tekeningen en animaties over de malariamug als ziekteverwekker. In de gebruikte technieken (micro-cinematografie, versneld en vertraagd filmen, time-lapse, het gebruik van animaties) zien we de invloed van de Nederlander J.C. Mol, die al voor de Japanse bezetting in Jakarta was gevestigd waar hij werkte in de Nederlandse studio Multifilm Batavia. Tijdens de Japanse bezetting werd Mol gedwongen de Japanners te helpen met het maken van propagandafilms. 

In dit fragment uit ‘Pembasmian Malaria’ zien we de Japanse animator Saseo Ono aan het werk, hij tekent een mug met twee handen tegelijk. Bekijk de drie delen van deze film.

Screenshot uit Schatten van de Zee (1968) van een opengesneden oester.

(Bron: Still uit Schatten van de Zee, 1968, Guus Oldenboom)

September 2020 - Schatten van de Zee

Deze week gaan we letterlijk parels opduiken: een kort fragment uit de ruim half uur durende 8mm film ‘Schatten van de Zee’ uit 1968 van amateurfilmer Guus Oldenboom over de parelcultuur in Mikimoto, Japan. De oesters worden opgedoken door jonge meisjes (Ama’s) die daar al vanaf jonge leeftijd voor worden getraind. Een oester wordt opengemaakt en weefsel in de kern ingebracht wat het parelmoer voortbrengt, waarna de parel kan groeien. Na het oogsten worden de parels verder verwerkt tot kostbare sieraden.

De Nederlandse amateurfilmer Guus Oldenboom (1918-2013) heeft vooral reisfilms en documentaires gemaakt maar ook bijzondere animatie- en stopmotionfilms met poppen en Playmobil. Met name Japan intrigeert hem, wat goed terug te zien is in zijn oeuvre. Via het voormalige Smalfilmmuseum zijn de films onderdeel van de collectie van Beeld & Geluid geworden. Het materiaal valt nog niet in het publieke domein maar we kunnen de films wel online publiceren: bekijk de gehele filmSchatten van de Zee en Oldenboom’s 90 andere films hier.

Screenshot uit 'Aannemen ober!' van obers in opleiding op een rij die vol aandacht luisteren naar de uitleg.

(Bron: Aannemen ober! Op bezoek bij de opleidingsschool voor hotelpersoneel te Utrecht, Polygoon Hollands Nieuws, week 1 uit 1939)

Oktober 2020 - Aannemen ober!

In de eerste week van 1939 brengen we een bezoek aan de opleiding voor hotelpersoneel te Utrecht. Na een korte uitleg krijgen leerlingen de opdracht wijnen bij een menu te verzorgen, op zoek naar de harmonie tussen spijs en drank. Het etenswaar dat door de studenten wordt gebruikt om te leren serveren, bestaat uit oefenmateriaal gemaakt van hout, klei en rubber. Een houten gebraden kip kan volledig in stukken opgedeeld worden met mes en vork. Er worden diverse lekkernijen opgediend zoals kaviaar, soep, filet de boeuf, kip en paté. Tot slot plaatst men een zogenaamde vingerbowl op tafel, om de handen mee te spoelen.

Screenshot uit 'Rijdend belasting kantoor' van een busje in de straat

(Bron: Rijdend belasting kantoor, Polygoon Hollands Nieuws, week 5 uit 1969)

November 2020 - Rijdend belasting kantoor

Er waren tijden dat de Belastingdienst naar de mensen toekwam. Als eerste gemeente in Nederland beschikt Amersfoort in 1969 over een rijdend bijkantoor van de Gemeentelijke Belastingdienst. De belastingbus rijdt naar de dichtbevolkte buitenwijken waar de bewoners ter plekke hun riool- en huisvuilbelastingen kunnen betalen. “Met de melkhandelaar, de bakker en de kruidenier, is nu ook de Amersfoortse Belastingdienst op weg gegaan naar zijn klanten.”