Films die miljoenen kijkers trokken en vele internationale prijzen aan de muur en in de kast. Linda Roos ging voor haar stage op onderzoek bij een succesvol AV-productiebedrijf van Ab Talmon. Haar opdracht was een overzicht te maken van films gemaakt door Henk Goossens. Hij werkte voor Talmon en is inmiddels met pensioen. De selectie films wordt veiliggesteld in de archieven van Beeld & Geluid. Een korte impressie van het onderzoek door Linda Roos.
In september 2012 mocht ik beginnen aan een spannend journalistiek onderzoek voor mijn stage bij Beeld & Geluid. In mijn masteropleiding aan de VU: Comparative Arts and Media Studies, kon ik in plaats van keuzevakken een stage te lopen. Dat leek mij wel wat.
Henk Goossens en Ab Talmon bekroond met de Europrix in 2003
Voor mijn bachelorscriptie was ik in 2012 al een aantal keer afgereisd naar het audiovisuele archief in Hilversum. Ik schreef over de rol van de filmmaker als auteur bij documentaire en opdrachtfilm. De focus lag op het oeuvre van Jan Musch en Tijs Tinbergen, die naast natuurdocumentaires ook een groot aantal opdrachtfilms op hun naam hebben staan. Een groot deel van hun filmcollectie was tot dan toe alleen te bekijken in het archief zelf. Het werk van deze filmmakers is inmiddels uitgebracht in de reeks Dutch Documentary Collection, een 4-delige dvd-box, met een dvd-presentatie op het Nederlands Film Festival.
Musch en Tinbergen maken prachtige natuurdocumentaires, maar het waren vooral de opdrachtfilms die me fascineerden. De opdrachtfilm was in de jaren '50 en '60 nog te zien in de bioscoop. Vanaf de jaren '70 worden veel opdrachtfilms op video gemaakt en niet meer getoond in de bioscoop of op televisie. Door de komst van video en de digitale ontwikkelingen is de opdrachtsector in de afgelopen veertig jaar enorm gegroeid; de audiovisuele industrie bestaat zelfs voornamelijk uit opdrachten. Helaas is van deze producties nog niet veel terug te vinden in de collecties van Beeld & Geluid.
Er zijn veel bedrijven gespecialiseerd in het maken van opdrachtfilms. Zo ook Talmon Online Storytelling, in 1981 opgericht door Ab Talmon, waarover mijn journalistieke onderzoek bij Beeld & Geluid het afgelopen jaar ging. Ik interviewde niet alleen Talmon zelf, maar ook Henk Goossens, Talmon-medewerker van het eerste uur, en een aantal opdrachtgevers. Op die manier kon ik het verhaal van dit multimediale bedrijf van alle mogelijke kanten benaderen en opschrijven.
Zo leerde ik dat Talmon Online Storytelling vele naamsveranderingen heeft ondergaan. Dit is te danken aan grote veranderingen in de audiovisuele wereld, waarbij er een verschuiving plaatsvond van lineaire videoproductie naar online storytelling. Ab Talmon is zelf een echte verhalenverteller, zowel over zijn verleden als in zijn films. Elke opdrachtfilm wordt op een unieke manier benaderd en heeft een eigen verhaal. Daarnaast is dit een bedrijf dat niet bang is voor nieuwe technologische ontwikkelingen. De videoband, de dvd, de website: elk kersvers technologisch snufje werd zonder aarzelen met open armen ontvangen. Dit zorgde voor lange samenwerkingsverbanden met vele trouwe opdrachtgevers, zoals de NMB bank (later ING) en het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Voor de laatste opdrachtgever maakte Talmon in 1999 met de Geesink Studio Say Cheese, een videoprogramma over Nederland voor jeugd (en ouder). Wereldwijd gedistribueerd en daarmee een film dat een miljoenenpubliek heeft bereikt.
[[{"type":"media","view_mode":"media_large","fid":"9813","attributes":{"alt":"","class":"media-image","style":"line-height: 1.538em;","typeof":"foaf:Image"}}]]
Wat opvalt is dat Musch en Tinbergen vasthouden aan een klassieke stijl en opdrachtgevers hen juist om die reden graag benaderen. Talmon experimenteert graag met nieuwe vormen en technieken en wist daar veel succes mee te boeken. Hoewel Musch en Tinbergen met tegenzin vanuit kostenbesparing zijn overgestapt op het digitale filmmaken, is hun stijl nog steeds klassiek.
Over klassiek en traditioneel gesproken: onlangs had ik nog een afspraak met de stagiaire van Talmon. We verzamelden nog gegevens over de producties, zodat deze als metadata in de catalogus van Beeld & Geluid kan worden opgenomen. Talmon had samen met Henk Goossens de films uitgezocht en een selectie voor Beeld & Geluid gemaakt. In het magazijn stonden tientallen dozen, netjes opgestapeld, met op de voor – of bovenkant ‘Beeld & Geluid’. Elke doos stampvol oud film – en videomateriaal, waar zowel de stagiaire als ik nog nooit van gehoord hadden. Hoorde ik daar geen verstand van te hebben? Wat zijn bijvoorbeeld die gigantische videobanden die lijken op een kruising tussen een glimmende CD en een ouderwetse LP? Zo sta je op het kantoor van Talmon dan toch opeens met je mond vol tanden.