NTS-reünie levert schatten aan verhalen over collectie op
Hard werken, foute grappen en vieze klusjes. Het was een feest van herinneringen voor de delegatie oud-medewerkers van de Nederlandse Televisie Stichting, de voorloper van de NOS, die in de schatkamers van Beeld & Geluid weer oog in oog stonden met elkaar èn de apparatuur waar ze jarenlang mee gewerkt hebben. Herinneringen die ons veel nieuwe kennis geven over de collectie.
Hard werken, foute grappen en vieze klusjes. Het was een feest van herinneringen voor de delegatie oud-medewerkers van de Nederlandse Televisie Stichting, de voorloper van de NOS, die in de schatkamers van Beeld & Geluid weer oog in oog stonden met elkaar èn de apparatuur waar ze jarenlang mee gewerkt hebben. Herinneringen die ons veel nieuwe kennis geven over de collectie.
Over de NTS
De NTS speelt een prominente rol in onze nationale omroepgeschiedenis. Tussen 1951 en 1969 produceert de NTS tv-uitzendingen van nationale feestdagen, herdenkingen en sportwedstrijden. Daarnaast levert men technische en facilitaire ondersteuning aan andere omroepverenigingen. Omdat televisiemaken duur is loont het om faciliteiten en apparatuur te delen. De omroepen hoeven dan niet allemaal zelf studio’s in te richten, decors te bouwen en machines aan te schaffen.
Inspectie van een camera
Oud-medewerkers op bezoek
Bijna alle genodigde NTS‘ers waren actief in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw. Met als beroepen cameraman, film- en video-editor, programmaproducent en -redacteur, chauffeur van de reportagewagens en licht-, geluid-, beeld-, schakel- of onderhoudstechnicus. Een enerverende periode, waarin tal van nieuwe vindingen de ontwikkeling van het medium televisie in een stroomversnelling brengen. Gruizige filmopnametechniek maakt plaats voor heldere beeldregistratie op magnetische videoband, de herhaling en de slowmotion doen hun intrede en zwart-wit wordt vervangen door kleur.
Half afgescheurd, maar nog duidelijk leesbaar
Uit de NTS-periode is veel apparatuur bewaard gebleven. Honderden machines en toebehoren liggen opgeslagen in onze depots. Titelborden, klankzuilen, scanners, microfoonhengels, studiospots, lichtbakken, projectoren, mengpanelen, camera's, dolly's, ampexmachines en ga zo maar door. Niet van elk apparaat kennen we de precieze werking en niet altijd weten we in welke studio het gestaan heeft. Wie kun je dat beter vragen dan de bezoekende NTS’ers?! Zij hebben immers jarenlang gewerkt met en geknutseld aan de apparatuur en kennen deze als hun broekzak.
Alexander de Kruiff komt zelfs zijn eigen naam tegen op een stickertje op een oude magnetocord! Terloops door een collega op de audio-opnamemachine geplakt en na ruim veertig jaar zit het er nog altijd.
Herinneringen ophalen
De bijeenkomst heeft het karakter van een reünie want velen hebben elkaar jaren niet meer gezien of gesproken. De sfeer is dan ook allerhartelijkst. Tijdens de rondleiding klinkt overal ‘oeh’ en ‘ah’ en wordt er druk gefotografeerd voor thuis. Vaardige handen maken klepjes open van camera’s om te zien of de lampen er nog inzitten en bedienen geroutineerd allerlei schuifjes en knoppen.
Bijnamen zoals ‘dat pokkeding’ voor de lastig te bedienen titelkaartenmachine borrelen weer naar boven.
De bijnamen voor sommige apparaten borrelen naar boven: ‘redhead’ voor de spot met het rode kapje en ‘dat pokkeding’ voor de lastig te bedienen titelkaartenmachine. Dat ‘hun’ apparatuur nu een museale status heeft wordt als heel bijzonder ervaren. De anekdotes volgen elkaar in hoog tempo op en leveren ons nieuwe informatie over de werking en samenstelling van de apparatuur.
BCN slomomachine
Afspelen in slow motion
Zo weten we nu dat de slomomachine die eenzaam en alleen ergens op een plank in depot -4.13 staat, hoort bij de BCN-machines in -3.08. Het apparaatje kan beelden opnemen en vertraagd weergeven tijdens een live-uitzending. En we blijken ook nog een tweede slomomachine te hebben, behorend bij de ampexrecorders. Begin jaren zeventig was dat een unicum, een apparaatje waarmee beelden vertraagd getoond konden worden!
‘Zeg schatje, zal ik voor jou vanavond eens een storinkje regelen’
Het is keihard werken, vooral het sjouwen met de zware apparatuur voor opnames op locatie is flink buffelen. Gelukkig wordt er ook veel gelachen, de meest gekke grappen en grollen worden uitgehaald. Je gelooft het niet, maar soms werd gewoon de stekker uit de uitzending getrokken! In het hele land ging het televisiebeeld op zwart omdat een NTS-medewerker indruk wilde maken op een jongedame: ‘Zeg schatje, zal ik voor jou vanavond eens een storinkje regelen’.
Draaibare weerkaart van Joop den Tonkelaar
Weerkaartgrollen
Ook weerman Joop den Tonkelaar moet het ontgelden. De meteoroloog van het KNMI verzorgt tussen 1953 en 1968 het weerbericht in het NTS-journaal. Met een lippenstift tekent hij wolken, zonnetjes, pijlen en windrichtingen op zijn draaibare weerkaart. Eerder gebruikte hij een krijtje maar het gepiep en gekras werd door veel kijkers als zeer storend ervaren. De vette rode strepen zijn nog duidelijk zichbaar op de weerkaart, een topstuk uit ‘onze’ NTS-collectie.
Op een avond hebben collega’s een blote vrouw op de achterzijde van zijn kaart getekend. Den Tonkelaar draait in de uitzending zijn kaart om: “De verwachting voor het komende etmaal in Nederland luidt als volgt … uuhh …"
Camerakabel
Vies klusje
De kluwen rode kabel op de grond in depot -3.13 zorgt voor een hoop commentaar: “Als wij die kabel zo zouden oprollen, nou dan zwaaide er wat!”. De loodzware kabel is gebruikt bij buitenopnamen van evenementen en sportwedstrijden en diende als verlengsnoer tussen reportagewagen en een gebouw of aggregaat.
Vooral na een voetbalwedstrijd was het opruimen een vies klusje. De kabel was dan steevast ondergepist door supporters die even snel achter de tribunes hun blaas leegden om maar niets te missen van de wedstrijd. Bah. Toch maar oprollen en in de bus terug naar Hilversum.
Kennis om te delen
Na een middagje speuren door de schatkamers van Beeld & Geluid vol gezelligheid en herinneringen zijn wij weer schatten aan informatie en anekdotes rijker. Het bezoek was een initiatief van de werkgroep ‘Kenniskring Beeld & Geluid’. Het doel van deze werkgroep is het opbouwen van een netwerk van externe specialisten die Beeld & Geluid een warm hart toedragen en die hun kennis met ons willen delen. Die kennis willen we inzetten om onze collecties beter te ontsluiten en om verhalen en anekdotes op te tekenen. En kennis en anekdotes zijn rijkelijk gedeeld!