Games met emulatie voor de eeuwigheid speelbaar?
De game Eindeloos (Radarsoft, 1985) uit het archief van Beeld & Geluid draait op een Macbook door middel van de VICE Commodore 64 emulator.
De literatuur rondom game archivering staat er vol mee: emulatie als oplossing om oude spellen nu te spelen en deze ook in de toekomst speelbaar aan te kunnen bieden. Er bestaan echter nogal wat vooroordelen en onduidelijkheden over emulatie. Wat is emulatie precies? En welke rol kan het feitelijk spelen in het archiveren van games?
Wat is emulatie?
De woordenboekdefinitie omschrijft het als een methode waarbij de technische omgeving noodzakelijk voor het uitvoeren van oude programma`s softwarematig wordt nagebootst. De vorm waarin mensen waarschijnlijk het meest met emulatie te maken krijgen is wanneer ze een ander operating system emuleren op hun Mac. Bijvoorbeeld wanneer je een PC game wilt spelen op je iMac en je daarvoor gebruik maakt van een zogenaamde Virtual Machine om Windows 7 op je iMac te laten draaien. Veel emulatie-toepassingen vinden we in communities van gamers, die zelf emulatoren bouwen om oude games te kunnen blijven spelen. Bijvoorbeeld MESS, (Multi Emulator Super System) is daar een resultaat van. Door middel van MESS zijn games voor tientallen systemen te emuleren en speel je op je PC met Windows 7 games voor bijvoorbeeld de Atari, Commodore en MSX.
Emulatie de ultieme oplossing?
Over emulatie bestaat veel discussie. Enerzijds wordt emulatie als een soort utopie afgeschilderd waarmee het hele complexe vraagstuk van game archivering in één keer opgelost zou zijn. Het is namelijk de enige mogelijkheid om games speelbaar te houden op de lange termijn… en wat is een game als deze niet langer speelbaar is? Anderzijds wordt er over het emuleren van games ook negatief gedacht, waar mensen zeggen: “dit is niet het echte ding, het biedt niet dezelfde ervaring en heeft niet dezelfde look and feel als de oorspronkelijke verschijningsvorm”. Ook de juridische schimmigheid van emulatie is voor veel mensen een struikelblok om het als legitieme conserveringsmethode te zien. Op de website van Nintendo staat zelfs dat emulatie de grootste bedreiging is tot op heden voor rechthebbenden van video games. Los van de games zelf, maakt emulatiesoftware vaak gebruik van ROMs van besturingssystemen, op deze ROMs geldt ook auteursrecht. En dan kan er nog sprake zijn van patenten op functies van de oorspronkelijke systemen, waar emulatiesoftware die die systemen nabootst inbreuk op zou maken. Kortom: juridisch gezien is emulatie zeer complex.
Voor een instelling als Beeld & Geluid, die Nederlands game-erfgoed beschikbaar wil houden voor huidige en toekomstige generaties, is emulatie waarschijnlijk de enige mogelijkheid om games online beschikbaar te stellen aan een groot publiek. Daarvoor moeten er uiteraard goede afspraken gemaakt worden met makers van games. Maar ook moet Beeld & Geluid uitsluitend gebruik maken van emulatiesoftware die geen gebruikmaakt van ROMs, of emulatiesoftware die nog gepatenteerde functies bevat.
Amiga games in Internet Archive
Voor eeuwig speelbaar
Het ingewikkelde aan emulatie is dat een emulator zelf ook software is. Een emulator moet dus voor elk besturingsprogramma en elke hardwareconfiguratie opnieuw worden geoptimaliseerd of ge-herprogrammeerd, of zelf ook weer in een emulator worden opgestart… je begrijpt dat het over de loop van een paar decennia behoorlijk ingewikkeld (en kostbaar) kan worden. Tegelijkertijd zijn er interessante initiatieven om emulatie toegankelijker te maken. Bijvoorbeeld door het als dienst aan te bieden, waarbij de eindgebruiker zelf geen emulatoren hoeft te installeren en configureren. De emulatiesoftware draait dan namelijk op een server op afstand. Ook het programmeren van emulatietoepassingen in JavaScript, waardoor een emulator eenvoudigweg in een webbrowser afspeelt, maakt emulatie veel eenvoudiger voor de eindgebruiker. Internet Archive heeft daarmee al vele honderden arcade, MS Dos en Amiga games online beschikbaar gesteld. Het is niet perfect: sommige games werken niet goed en de rechthebbenden hebben hier niet officieel toestemming voor gegeven. Maar dit soort initiatieven laten goed zien dat emulatie een belangrijke rol kan spelen in het voor de lange termijn bewaren van computergames.
In het onderzoeksproject Game On! doet Beeld & Geluid samen met Universiteit Utrecht naar het bewaren en presenteren van games als cultureel erfgoed.