UNESCO Werelddag voor Audiovisueel Erfgoed
Wie kan nog “een avondje AVRO” reconstrueren? Of een zondagavond VPRO eind jaren 80 met Keek op de week direct, zonder reclame, na het Acht uur-journaal? Aan de hand van oude omroepgidsen en de catalogus van Beeld & Geluid is een goede voorstelling van de televisieprogrammering te maken. De losse Nederlandse programma’s, of afzonderlijke journaalitems, zijn grotendeels terug te vinden bij Beeld & Geluid. Maar hoe zit het met de look and feel van de avondvullende programmering? De leaders, station calls, omroepers, afsluiting? Maar ook: wat is het aandeel buitenlands geproduceerde materiaal dat werd uitgezonden? Britse en Amerikaanse series en in het geval van de TROS, de Duitse krimi Derrick (Aus der Reihe...)?
25 jaar geleden
In 1986 vragen historici zich af of men zich in de toekomst wel een representatief beeld kan vormen van de Nederlandse televisie van dat moment. Als antwoord op deze vraag - onder andere gesteld tijdens een studiedag over omroepgeschiedenis (eind 1986) - begint de Stichting Film en Wetenschap (SFW) in mei 1987 met een integrale open-net-registratie van de publieke netten Nederland 1 en 2. Deze integrale registratie wordt op VHS videobanden vastgelegd. Vanaf 4 april 1988 wordt ook het nieuwe publieke net Nederland 3 opgenomen. Tot in september 1992 legt SFW de open-net-registraties vast. Ondanks dat men voor VHS heeft gekozen - geen professioneel maar een videoformaat voor consumenten - bedragen de kosten van dit project ca. 35 duizend gulden per jaar. Vanwege de hoge kosten moet SFW in 1992 stoppen.
In 1993 begint de Stichting Audiovisueel Archief Centrum (AVAC) - het bedrijfsarchief van de Publieke Omroep - met het opnemen van de Weken Nederlandse Televisie. Opnieuw worden de uitzendingen van de publieke omroepen integraal op VHS opgenomen. Maar in plaats van uitzendingen via het open net dagelijks vast te leggen kiest men twee representatieve weken per jaar. Na verloop van tijd worden week 10 en week 40 gekozen. Parallel hieraan hebben de Weken Nederlandse Radio zich op dezelfde manier ontwikkeld. Het betreffen geen bijzondere weken, maar gemiddelde weken midden in het televisieseizoen. Weken waarin de programmering verloopt volgens een gangbaar patroon. Vanaf 1997 is de taak opgenomen in het het Nederlands Audiovisueel Archief (NAA), voorloper van Beeld & Geluid, waarin naast het AVAC ook de SFW is opgegaan.
Vanaf 2000 wordt materiaal van de commerciële omroepen RTL en SBS op dezelfde wijze opgenomen. Jaarlijks worden zo in twee weken integraal de uitzendingen van ca. 10 landelijke Nederlandse zenders opgenomen. In 2012 betreft het 3 publieke en 7 commerciële zenders. Een voorbeeld van een registratie, Weken Nederlandse Televisie - week 10-2012, de uitzending op SBS 6 van 11 maart 2012, ziet er in de catalogus van Beeld & Geluid zo uit.
Tot 2005 worden de open-net-registraties op VHS vastgelegd, daarna op DVD-rom. Vanaf 2009 worden de registraties van de verschillende televisiezenders in MPEG-2 bestanden opgeslagen.
digitalisering VHS
Circa 11.000 uur AV materiaal zal in 2013 van de VHS-banden worden gedigitaliseerd. Aan de ene kant is het noodzakelijk vanwege de achteruitgang van de fysieke videodragers. Aan de andere kant vergroot digitaliseren de mogelijkheid tot beschikbaarstellen van het materiaal voor wetenschappelijk onderzoek. Vanwege de auteursrechten (liggen niet bij Beeld & Geluid, maar bij makers, producenten en omroepen) kan Beeld & Geluid het materiaal niet online verspreiden, en zal onderzoek deels bij Beeld & Geluid moeten plaatsvinden.
Onderzoek aan de hand van dit materiaal kan een beter beeld opleveren van de Nederlandse televisie. Immers: hoe is look and feel van een zender of omroep veranderd? Hoe verandert het percentage reclame per periode? Wat is de toe- of afname van sportprogramma’s op de publieke netten? Hoe krijgt branding van zenders en omroepen een gezicht in de ‘programma-verbindingen’? Hoe wordt de kijker vast gehouden door de aankondigingen, de plaatsing van de reclameblokken en het inkorten van de aftiteling in de loop der jaren?
27 oktober - UNESCO Werelddag voor Audiovisueel Erfgoed
Vanaf heden hanteert Beeld & Geluid m.b.t. week 40 een flexibeler schema. Sinds 2012 wordt de week gekozen waarin 27 oktober - de UNESCO Werelddag voor Audiovisueel Erfgoed - valt. Zodat we over jaren nog kennis kunnen nemen van een televisie-avondje van deze gewone dag audiovisueel erfgoed.
Beeld & Geluid bewaart inmiddels een kwart eeuw gemiddelde weken open-net-registraties van publieke en commerciële omroepen. Over een jaar zal deze collectie voor het overgrote deel digitaal beschikbaar zijn. Met het behalen van dit 25-jarig jubileum komt de vraag waarvoor historici (en andere onderzoekers) gebruik zullen gaan maken van deze bijzondere collectie.
Verdere aandacht bij Beeld & Geluid voor de Werelddag voor Audiovisueel Erfgoed:
- Academia: AV geschiedenis voor hoger onderwijs
- EUscreen: nieuwe tentoonstellingen online
Click here to access this information in English (IASA).