Tik tok tik tok tik tok… Tijd om dit sociale medium te archiveren!

Uitdaging 1: hoe maak je een relevante selectie?

Een eerste uitdaging ligt in de kwestie: hoe maak je een relevante selectie? Door de enorme hoeveelheid aan video’s die continu wordt geüpload is het niet mogelijk om alles te archiveren en zijn we genoodzaakt tot het maken van een selectie. Het venijn zit ‘m er natuurlijk in dat het op dit moment vaak nog onduidelijk is welke video’s in de toekomst relevant zullen zijn.  

Om hier toch zo goed mogelijk op te anticiperen, houden wij de selectiecriteria aan die binnen Beeld & Geluid ook worden gebruikt voor het selecteren van onder andere YouTube-video’s. Idealiter selecteren we video’s die gemaakt zijn door Nederlanders en die #trending, maatschappelijk relevant en/of vernieuwend zijn. 

In de praktijk zijn we echter afhankelijk van de informatie die het platform en gebruikers aanleveren. Omdat TikTok primair is ontwikkeld als een mobiele app, was informatie over bijvoorbeeld het aantal likes en reacties op een video tot voor kort niet beschikbaar in de webversie van TikTok. Onhandig voor ons als archiefmedewerkers, die toch voornamelijk op een computer werken. Gelukkig is de webversie inmiddels geüpdatet. 

Helaas biedt TikTok echter nog steeds geen betrouwbare informatie over geolocatie - niet in de webversie, noch in de mobiele versie. Hierdoor is het lastig om te achterhalen of een video gemaakt is in Nederland. Je kunt wel filteren op Nederlandstalige video’s, maar dan sluit je stille video’s of anderstalige video’s die wél gemaakt zijn door een Nederlander buiten. Tot nu toe hebben we hier nog geen oplossing voor kunnen vinden en kunnen we dus geen totaaloverzicht krijgen van Nederlandse video’s. We kunnen alleen gericht zoeken op makers of onderwerpen waarvan we weten dat ze populair zijn in Nederland - en dat is dan ook wat we momenteel doen.  

Een ander praktisch probleem blijkt het in contact komen met gebruikers om hen toestemming te vragen voor het archiveren van hun video’s. YouTubers vermelden bij hun video’s vaak een mailadres, maar TikTokkers doen dat minder. Dit komt waarschijnlijk doordat YouTube in de afgelopen jaren behoorlijk geprofessionaliseerd is, terwijl op TikTok ook ‘kleine’ gebruikers met de wind van het algoritme in de rug viral kunnen gaan. Vanwege het ontbreken van veel contactgegevens zijn wij begonnen met het benaderen van TikTokkers met wie wij al een overeenkomst hadden voor hun YouTube-kanaal.

Uitdaging 2: hoe haal je TikToks binnen?

Een tweede uitdaging is technisch van aard. We willen de geselecteerde video’s en de bijbehorende metadata (datum, naam van het makersaccount, aantal likes) downloaden en vervolgens soepeltjes laten instromen in ons collectiebeheersysteem. Wij hebben echter nog geen handzame methode gevonden om de metadata direct via de API (software-interface) van TikTok te downloaden - zoals we dat bij YouTube wel kunnen doen. We voeren metadata daarom handmatig toe aan het bestand waarin we onze selectie bijhouden. 

Omdat we met een vrij nieuw platform te maken hebben, zijn er bovendien nog niet zo veel tools beschikbaar die behulpzaam zijn bij het downloaden van de TikTok-video’s zelf. Toen we begonnen aan ons project moesten we TikToks daarom nog downloaden op een telefoon, om ze daarna naar onszelf te mailen. Vrij omslachtig. Inmiddels is de tool die we al gebruikten voor het downloaden van YouTube-video’s gelukkig geüpdatet, waardoor we TikToks nu gemakkelijker kunnen ‘binnenhalen’. Het zou echter nog makkelijker zijn als we de video’s ‘in bulk’ zouden kunnen binnenhalen, in plaats van één voor één.

Uitdaging 3: hoe ga je om met juridische en ethische bepalingen?

De uitdagingen liggen ten slotte niet alleen bij het selecteren en ‘binnenhalen’, maar ook op het juridische en ethische vlak. Zo is het volgens de auteurswet niet toegestaan om content van sociale media te downloaden zonder expliciete toestemming van de maker - ook niet voor archieven. Daarom moeten we voor iedere losse video toestemming vragen. Dit staat het grootschalig archiveren van video’s in de weg. Er is hoop dat archieven in de toekomst een uitzonderingspositie krijgen waardoor zij wel ongevraagd content mogen archiveren (er wordt momenteel gelobbyd voor verruiming van de wetgeving voor erfgoedinstellingen), maar tot het zover is, hebben wij absoluut geen vrijbrief. 

Hoe nu verder? 

Enkele maanden pionieren heeft ons geleerd dat het loont om uitgebreid na te denken over ons selectiebeleid en de manieren waarop de TikTok-archivering geïntegreerd kan worden in de workflow die al bestaat voor YouTube-video’s. Tegelijkertijd realiseren we ons dat onze mogelijkheden ook sterk afhankelijk blijven van technische en juridische updates. In een ideaal toekomstscenario wordt de auteurswet verruimd en beschikt Beeld & Geluid over een tool om TikToks op grote schaal te downloaden. Tot het zover is gaan wij gestaag verder met het doorzoeken van het TikTok-doolhof, op de werkwijze zoals wij die de afgelopen maanden hebben ontwikkeld. Mocht jij reacties of suggesties hebben op de uitdagingen waar wij voor staan, schroom dan niet om contact op te nemen via webvideo@beeldengeluid.nl

Margot Hoogerwerf (1998) heeft Geschiedenis en Liberal Arts and Sciences (richting: Digitale Media) gestudeerd aan de Universiteit Utrecht. Ze liep stage in het webvideo-team van Beeld & Geluid en start binnenkort aan een master Journalistiek (UvA).