Journalisten tegen desinformatie
Desinformatie vervuilt het media-ecosysteem met manipulerende content, waardoor het voor nieuwsconsumenten steeds onduidelijker wordt welke informatie betrouwbaar is en welke niet. Journalisten en factcheckers hebben een essentiële rol in het versterken en beschermen van dat media-ecosysteem. BENEDMO ondersteunt journalisten in hun inspanningen tegen desinformatie.
Desinformatie vervuilt het media-ecosysteem met manipulerende content, waardoor het voor nieuwsconsumenten steeds onduidelijker wordt welke informatie betrouwbaar is en welke niet. Journalisten en factcheckers hebben een essentiële rol in het versterken en beschermen van dat media-ecosysteem. BENEDMO ondersteunt journalisten in hun inspanningen tegen desinformatie.
Als voormalig journalist weet ik hoe lastig het is om over de deadlines heen te kijken. Op de hoogte blijven van wetenschappelijke inzichten? Dat lukte mij alleen als die inzichten het nieuws halen. En nieuwe digitale vaardigheden opdoen? Daar maakte ik in de regel pas tijd voor als ik ze direct nodig had voor het verhaal waar ik aan werkte. BENEDMO deelt de kennis en vaardigheden die betrekking hebben op desinformatie op zo’n manier dat het journalisten zo min mogelijk van hun kostbare tijd kost.
Sinds een paar jaar coördineer ik BENEDMO. Dit is een Vlaams-Nederlandse hub om desinformatie tegen te gaan. Hiervoor werk ik samen met journalisten en factcheckers, onderzoekers, educatoren en tech- ontwikkelaars. De kernpartners zijn ANP, Bellingcat, Universiteit van Amsterdam, Universiteit Leiden (Nieuwscheckers), KU Leuven en Textgain. Beeld & Geluid is de coördinator van de hub. Beeld & Geluid zet zich in om het media-ecosysteem te versterken. Een sterke onafhankelijke mediasector en nieuwswijs publiek dragen immers bij aan een pluriforme, creatieve en democratische samenleving.
BENEDMO helpt (onderzoeks) journalisten en factcheckers op verschillende manieren om met desinformatie om te gaan. Journalisten kunnen op verschillende wijzen geconfronteerd worden met desinformatie: hun werk kan er door overstemd raken, zowel journalisten als nieuwstitels kunnen er het doelwit van worden en n gezien hun kerntaak om betrouwbare informatie te vergaren, selecteren en presenteren, hebben journalisten een onmiskenbare rol in het bestrijden van desinformatie.
We ondersteunen journalisten op vier manieren:
1) door wetenschappelijke inzichten te vertalen naar praktische tips,
2) door workshops en webinars over digitale verificatiemethodes aan te bieden,
3) door slimme tools in overzicht te brengen,
4) door het netwerk te versterken.
1) Wetenschappelijke onderzoek
Onder leiding van de Universiteit van Amsterdam is wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de effectiviteit van fact-checks en welke formats daarbij doeltreffend zijn. Hierbij is niet alleen gekeken naar het rechtzetten van onjuiste overtuigingen, maar ook naar andere mogelijke effecten, zoals het voorkomen van weerstand tegen de factchecker en het bevorderen van kritisch denken. Ook heeft het onderzoeksteam gekeken naar manieren waarop doelgroepen goed bereikt kunnen worden én hoe het medialandschap verandert in tijden van conflict. De bevindingen zijn samengevat in een Factcheck Roadmap, die je langs de belangrijkste conclusies leidt en concrete aanbevelingen geeft.
2) Zoveel tools, maar deze zijn het waard
Beeld & Geluid heeft een verkenning gedaan naar de handvatten die journalisten nodig hebben om goed met desinformatie om te gaan. In dit rapport staat beschreven hoe de vele recentelijke technologische ontwikkelingen nieuwe mogelijkheden bieden aan journalisten, maar tegelijkertijd ook nieuwe uitdagingen geven. Eén van de bevindingen is dat journalisten uitgebreid aandacht willen inzetten op verificatievaardigheden als antwoord op desinformatiestrategieën. Ook hebben ze behoefte aan efficiënte en gebruiksvriendelijke tools om informatie te verifiëren, en aan een handzaam overzicht van het tool-aanbod. BENEDMO geeft daarom met de Factcheck Starter Pack een overzicht van de meest bruikbare verificatietools. Daarnaast hebben Bellingcat en Textgain zelf ook diverse tools ontwikkeld, zoals een factcheck database, waarin je goed kunt terugvinden of een bepaalde claim al is gecontroleerd door een andere factchecker. Ook heeft Bellingcat een “name variants generation and search tool” die je helpt bij het zoeken naar personen. Ontdek alle BENEDMO tools voor factcheckers en journalisten, en de breed toegankelijke tools.
3) ClaimzoekerFactRank in de MediaSuite
Beeld & Geluid heeft de door factcheckers veelgebruikte tool FactRank geïntegreerd in de CLARIAH MediaSuite. FactRank is een online tool die het mogelijk maakt om snel statements en beweringen in de media te selecteren, met het doel deze te laten checken door journalisten. De MediaSuite is een onderzoeksomgeving die toegang geeft tot Nederlandse mediacollecties. De integratie van FactRank in de MediaSuite maakt complexer en gelaagder onderzoek naar (onjuiste) claims in actualiteitenprogramma’s mogelijk.
4) Het BENEDMO netwerk
BENEDMO heeft een netwerk van 250 professionals opgebouwd. We organiseren regelmatig activiteiten en versturen maandelijks een nieuwsbrief om je op de hoogte te houden van alle ontwikkelingen. Zo worden er trainingen en inhoudelijke evenementen aangeboden, bijvoorbeeld over het gebruik van verificatietechnieken en over effectieve journalistieke formats om desinformatie aan te kaarten. Wil je deelnemen aan dit netwerk? Meld je dan aan.