Van postzegels tot miljoenen
Tegenwoordig maken hulporganisaties als Giro555 op allerlei manieren gebruik van de media voor . Maar waar is het eigenlijk begonnen? En wat is het effect van deze media-inzet?
Later lezen
Een koninklijk bericht
In 1950 schrijft koningin Juliana een lovend bericht aan het Rode Kruis in de Volkskrant naar aanleiding van één van hun inzamelingsacties. Op deze manier worden er veel berichten en oproepen voor inzamelingsacties in kranten geplaatst om zo een groter publiek te bereiken.
NCRV radiopresentator Johan Bodegraven bedenkt in 1950 een spontane inzamelingsactie in zijn spelletje ‘Haak-in’ voor het KWF.
Luisteraars thuis kunnen meespelen door een woordketen te maken en deze met een extra postzegel van een kwartje op te sturen.
Het radiospel bereikt veel publiek, wat blijkt uit de opkomst van luisteraars die giften aanbieden op het slotfeest in het Concertgebouw.
Drie jaar later presenteert Bodegraven de eerste geplande actie op nationaal niveau, ‘Beurzen open, dijken dicht’, voor de watersnoodramp.
Reportage Redt een Kind
De opkomst van een indringend communicatiemiddel
De VPRO organiseert in 1959 'Redt een kind', een inzamelingsactie voor in de vorm van een televisiereportage. Televisie is een relatief nieuw medium, maar de verspreiding gaat . In de reportage wordt de hulp van het Rode Kruis en de situatie waarin (kinder) vluchtelingen verkeren, belicht. Via commentaren en close-ups worden de comfortabele thuiskijkers op de feiten gedrukt en raken ze beter bekend met het werk van het Rode Kruis. Zo kan televisie op het moment zelf laten zien wat er in de wereld gaande is in tegenstelling tot radio.
‘Redt een Kind’ eindigt niet na de reportage, maar leidt tot de eerste inzamelingsactie die volledig live op de televisie wordt uitgezonden.
Via de telefoon kunnen mensen donaties doen, terwijl het publiek ondertussen wordt vermaakt met optredens van artiesten.
Tussendoor maakt actrice Yoka Berretty de tussenstanden van de telefoonactie bekend. Dit element keert terug in volgende televisiegala’s.
Er kijken ruim twee à drie miljoen Nederlanders naar de actie, terwijl minder dan een half miljoen huishoudens een televisie hebben.
De mobiliserende kracht van televisie wordt nog duidelijker in 1962. Mies Bouwman en dokter A. Klapwijk presenteren de eerste Nederlandse televisiemarathon (23 uur).
‘Open het dorp’ heeft als doel geld in te zamelen voor een dorp waar mensen met een lichamelijke handicap zelfstandig kunnen wonen.
Het aantal huishoudens met televisie is erg gegroeid, waardoor de actie een miljoenenpubliek kent.
Het succes van ‘Open het dorp’ leidt tot meerdere grote televisiegala’s voor inzamelingsacties in de jaren erna.
De impact is zelfs zo groot dat ook de buitenlandse kranten er aandacht aan besteden.
De Daily Herald spreekt vol lof over de actie. AVRO brengt dit via een radio-uitzending weer onder het Nederlandse publiek.
Eind jaren ‘70 en ‘80 komen spelprogramma’s op en blijken populair te zijn, terwijl het succes van televisiegala’s afneemt.
Mies Bouwman presenteert in 1979 en 1980 het spelprogramma 'Telebingo' van de AVRO.
Er worden loten verkocht waarvan de opbrengst naar een goed doel gaat en kandidaten kans maken op verschillende prijzen.
Liefdadigheidsinstellingen maken steeds meer gebruik van deze manier van actievoeren, waarbij het goede doel niet constant op de voorgrond staat.
In 1984 heerst er grote hongersnood in Afrika. Hulporganisaties proberen al maanden met rapporten de aandacht van de media te trekken, maar zonder succes.
Totdat een Engelse filmploeg met reportage beelden uit Ethiopië komt. De wereld is geschokt. Nederland reageert met de eerste Giro555 actie, Eén voor Afrika.
Er wordt onder andere een nationale actiedag uitgezonden, bestaande uit discussies, optredens zoals die van de groep Africa Soli, interviews en achtergrondinformatie.
Zo wordt er in Groningen vooral gefocust op de landbouw, waardoor het publiek een beter beeld krijgt van hoe de mensen in Afrika leven.
Na Eén voor Afrika heerst er wantrouwen in Nederland over waar het geld naartoe is gegaan.
Daarom worden er ook nog maanden na de actie reportages over de gegeven hulp gemaakt, zoals die van 'Panoramiek'.
Met deze reportages bouwt Giro555 vertrouwen op en dit maakt het aannemelijker dat het publiek een volgende keer weer doneert.
Bij latere acties gebruikt Giro555 naast reportages ook online rapportages die door de opkomst van het internet gemakkelijk te delen zijn.
De keerzijde van media-aandacht
Er volgen in een korte periode meerdere Giro555 acties van dezelfde aard, die door de media worden opgepakt. Het publiek raakt ‘gewend’ aan de beelden waardoor de impact ervan minder groot is. Daarom besluit de in 2002 om alleen bij hele grote rampen nationale acties op te zetten.
In 2004 vindt de grootste Giro555 actie tot nu toe plaats, genaamd Hulp aan Azië.
Dit is naar aanleiding van een tsunami die grote verwoesting in meerdere Aziatische landen heeft aangericht.
In Nederland is de saamhorigheid voelbaar en de Nederlandse bevolking zet ontelbare acties op.
Er komt een radio-en-televisie-actie waar onder anderen artiesten debuteren met een nieuwe single waarvan de opbrengst naar de actie gaat.
Tijdens de televisieactie werken de commerciële omroepen en de Publieke Omroep samen. De gehele actie levert een recordbedrag van € 203.336.868 op.
Met de opkomst van sociale media wordt het nog makkelijker om geld in te zamelen voor een goed doel.
In 2014 ontstaat de Ice Bucket Challenge. Mensen worden uitgedaagd ijswater over zich heen te gooien en/of te doneren aan ALS-Association.
Wanneer oud-honkbalspeler en ALS patiënt Pete Frates deelneemt aan de actie, gaat het razendsnel en viraal op sociale media.
Hierdoor is er in één keer veel aandacht voor ALS. Ook in Nederland doen velen mee en gaan de donaties naar ALS-Nederland.
3FM Serious Request
Vanaf 2004 wordt 3FM Serious Request georganiseerd. In de week voor Kerstmis nemen een paar voor vijf dagen (in latere edities zes dagen) plaats in het Glazen Huis om geld in te zamelen voor een goed doel. Sinds 2007 wordt er steeds meer van 3FM Serious Request uitgezonden op de televisie en tegenwoordig valt het ook volledig online te streamen. Zo bereikt 3FM zowel het ochtend, middag en avond publiek.
In 2016 komt de 6-jarige, ongeneeslijk zieke Tijn met een eigen bijzondere oproep voor ‘3FM Serious Request’: de nagellak-actie.
Samen met zijn vader wil hij graag 100 euro inzamelen voor het goede doel van dat jaar; het terugdringen van sterfte door longontsteking.
Er komt een speciaal plekje in het Glazen Huis, vanuit waar hij nagels kan lakken.
Nieuwsuitzendingen pakken het op en veel mensen delen hun deelname op sociale media. Mede hierdoor krijgt Tijn het hele land mee.
Zo krijgt een vaste inzamelingsactie ineens een tweede betekenis en weet Tijn meer dan 2,5 miljoen euro op te halen.
Rond Kerst 2020 zendt omroep Max de eerste editie van ‘Scrooge Live’ uit om zo donateurs te werven voor Kinderhulp.
In de uitzending wordt door bekende Nederlanders het verhaal van Ebenezer Scrooge uit ‘A Christmas Carol’ nagespeeld.
Het idee is vergelijkbaar met ‘The Passion’ waarbij het script en de liedjes zijn aangepast op wat er in Nederland gaande is.
Tussendoor wordt het verhaal onderbroken door interviews met mensen die in armoede leven en de oproep om donateur te worden.
Tegenwoordig maken veel liefdadigheidsinstellingen gebruik van reclamezendtijd.
Socutera, dat vanwege het succes van de televisie-actie ‘Open het dorp’ werd opgericht, stelt haar zendtijd beschikbaar voor goede doelen promo’s.
Dierenbescherming maakt hier gebruik van door verschillende promo’s te maken die het publiek informeren en aansporen te doneren.
Zonder dat kijkers bewust een programma volgen, worden ze toch herinnerd aan het goede doel. Zo wordt de inzamelingsactie onderdeel van hun ‘mediagedrag’.
Mediagebruik speelt een cruciale rol bij inzamelingsacties. Wat begon als een spontane oproep via een radiospel, leidde tot geplande nationale campagnes. Televisie bereikte grote publieken, zoals bij Open het dorp, en shockerende reportages maakten kijkers bewust van goede doelen en wereldproblemen. Sociale media-acties, zoals de Ice Bucket Challenge, versnelden de verspreiding en betrokkenheid. Hoewel veel acties tegenwoordig deel uitmaken van standaard televisieprogrammering, blijven grote initiatieven zoals Giro555 bestaan. Media kan dus het effect hebben mensen te betrekken, maar maakt ook deel uit van een marketingplan.
Gerelateerde verhalen
Bekijk ook
My First Smartphone Festival 2025 🎉
Op het My First Smartphone Festival vieren jullie de mijlpaal van de eerste smartphone, of bereiden jullie je voor op deze spannende stap! Ontdek hoe je deze nieuwe fase vol kansen en verantwoordelijkheden op een speelse manier kunt omarmen. Met interactieve sessies en slimme tips van experts, en creatieve workshops van de populairste (internet)helden leren jullie veilig, slim én creatief omgaan met de smartphone. Leg samen de basis voor een gezonde digitale balans en verken de eindeloze mogelijkheden van deze digitale wereld! Start jullie mobiele avontuur hier! 🚀