Jongeren bezoeken feestje in Haren
Jongeren bezoeken feestje in Haren
TILT

Project X en zijn voorgangers

Auteur: Saskia Arentsen

Vrijdag 21 september 2012. Het Facebook-event Project X Haren loopt volledig uit de hand. Hoe kon dit gebeuren? En is het te vergelijken met de tijd vóór social media, toen traditionele media ook spontaan veel mensen op de been konden brengen?

Begin het verhaal

Op naar het feestje!

Feestjes vroeger en nu 22 kaarten
Alleen in tijden van social 14 kaarten
Later lezen, mail een reminder

Later lezen

Je emailadres wordt eenmalig gebruikt om de link naar het verhaal te sturen. Je adres wordt niet opgeslagen.

Sweet 16



6 September 2012. De 15-jarige Merthe Weusthuis uit Haren is bijna jarig en plaatst op Facebook een uitnodiging voor haar Sweet 16-feestje. Omdat ze het leuk vindt als ook anderen komen dan alleen haar vrienden, deelt ze de oproep met de hele wereld. Mensen melden zich massaal aan. Merthe schrikt ervan en verwijdert de uitnodiging meteen de volgende dag, maar het is al te laat...

Sweet 16. 09-01-2017. Bron: Pixabay (bewerkt)

Project X Haren

Een jongen heeft de uitnodiging op Facebook gekaapt en omgedoopt tot ‘Project X Haren’. Hiermee verwijst hij naar de Amerikaanse speelfilm 'Project X' uit 2012, waarin drie vrienden een groot feest organiseren dat totaal uit de hand loopt.

Filmposter Project X, 2012, Warner Bros. Pictures. Bron: defilmblog.be
Hype op social

Project X Haren wordt een hype op social. Allerlei grappenmakers gaan ermee aan de haal.

Zoals deze mannen die het feest groot op YouTube aankondigen.

Project X - Haren, 18-09-2012, Stuk TV. Bron: YouTube

Facebook feest

Tienduizenden jongeren laten via Facebook weten dat ze erbij zullen zijn. Duizenden komen op vrijdag 21 september daadwerkelijk naar Haren. Voor wie er niet bij kan zijn, is er een live stream. Op een zeker moment kijken er maar liefst vijftigduizend mensen.

Likes, 9-12-2015, Pete Linforth. Bron: Pixabay
Burgemeester tegen NOS: ‘Geen feest in Haren’

Ook de landelijke media zijn erbij. Jeroen Wollaars doet voor het NOS Journaal verslag van een feestje dat er niet is.

"Het weer ziet er slecht uit en we organiseren niks", aldus burgemeester Rob Bats van Haren.

Jongeren op straat wachten af en proberen het gezellig te maken.

NOS Journaal, 21-09-2012. Bron: Collectie Beeld & Geluid

Coen Timur lachen 3FM

Dj's Coen Swijnenberg en Timur Perlin kijken in De Coen en Sander Show op radio 3FM mee met de livestream in Haren. Deze is te volgen op NOSop3.nl. Coen en Timur hebben de grootste lol om de reporter die in het dorp op zoek gaat naar het feestje.

Lees fragment
De Coen en Sander Show, BNN, 21-09-2012. Bron: Collectie Beeld & Geluid
Logo De Coen en Sander Show, uit: Prins Lars in de Coen en Sandershow, 23-12-2012. Bron: ploegers.nl

DWDD live in Haren: jolige sfeer in de studio

Ook De Wereld Draait Door (DWDD) volgt de ontwikkelingen in Haren op de voet. Het televisieprogramma heeft bij wijze van uitzondering een eigen verslaggever naar Haren gestuurd, Jelte Sondij. Presentator Matthijs van Nieuwkerk schakelt vanuit de studio meerdere keren live naar hem over. De sfeer is jolig. De gasten in de studio kijken en praten mee en lachen om de situatie. Van Nieuwkerk wenst Sondij "nog een fijne avond".

De Wereld Draait Door, 21-09-2012, VARA. Bron: Collectie Beeld & Geluid
Facebook-feest escaleert: rellen en plunderingen

Niet veel later loopt de situatie onder het oog van de camera van het YouTube-kanaal StukTV volledig uit de hand.

Jongeren, veelal dronken, vernielen de boel en slaan aan het plunderen.

De schade is enorm.

Project X Haren loopt uit de hand, 22-09-2012, StukTV. Bron: YouTube

Hoe kon Project X Haren zo uit de hand lopen?

De autoriteiten hadden van meet af aan geen grip op de gebeurtenissen, aldus de onderzoekscommissie-Haren in het eindrapport 'Twee Werelden: You Only Live Once'. Ze hadden geen duidelijk plan van aanpak en daardoor ook geen goede communicatie.
Het was voor het eerst dat jongeren in Nederland via social media zo een groot feest organiseerde. De autoriteiten hadden er te weinig zicht op en onderschatten de rol en de kracht van de social media. Toen het feest eenmaal een hype werd op de socials, ontstond er bovendien een wisselwerking met de massamedia. Dit versterkte het effect en zorgde ervoor dat het evenement alleen maar groter werd.

Cover Twee werelden. You only live once. Hoofdrapport Commissie 'Project X' Haren, 8 maart 2013. Bron: ifv.nl
YOLO!

Sommige traditionele media creëerden volgens de onderzoekscommissie een sfeer waardoor jongeren er extra graag bij wilden zijn.

Commissie-voorzitter Job Cohen legt aan Jelte Sondij van De Wereld Draait Door uit hoe dit werkt.

"Spannend wat daar gebeurt! Je zou erbij willen zijn, YOLO: You Only Live Once!"

De Wereld Draait Door , 08-03-2013, BNNVARA. Bron: Collectie Beeld & Geluid

Ik zou ook naar Haren zijn gegaan, YOLO!

Tweede Doodsangst Escapade Nachtrit

Het is trouwens niet voor het eerst dat een ludiek bedoelde actie in de media uit de hand loopt. Ver voordat er social media waren gebeurt het ook al eens als radiomaker Willem de Ridder zijn luisteraars oproept om midden in de nacht van 9 op 10 januari 1978 een spannende rally te gaan rijden. Hij doet zijn oproep in het radioprogramma Tweede Doodsangst Escapade Nachtrit van de VPRO.

Willem de Ridder, 9 januari 1968, maker: Pieter Jongerhuis / Anefo, Nationaal Archief. Bron: Wikimedia Commons

Bij Slot Loevestein gaat het mis

Duizenden luisteraars stappen in de auto en plakken deze afbeelding uit de VPRO-gids op de voorruit zodat iedereen kan zien dat ze meedoen. Terwijl ze door Nederland rondtoeren geeft De Ridder instructies, zoals te horen in dit fragment. Na uren rondrijden belanden de deelnemers in Woudrichem. Hier moeten ze de veerpont naar Slot Loevestein nemen, maar dan gaat het mis...

Lees fragment
Audio: Tweede Doodsangst Escapade Nachtrit, 10-01-1978, VPRO. Bron: Collectie Beeld & Geluid
Afbeelding: aankondiging Tweede Doodsangst Escapade Nachtrit, uit: VPRO-gids, 1978, nummer 1, p.14-15. Bron: Collectie Beeld & Geluid
Chaos in Woudrichem

De veerman in Woudrichem vertelt de volgende dag in het NOS Journaal wat hem overkwam.

Nadat hij midden in de nacht twee maal passagiers heeft overgebracht, wordt het te druk en gaat hij weg.

De chaos is dan al groot met deelnemers die overal zelf de boten vandaan halen.

Journaal, 10-01-1978, NOS. Bron: Collectie Beeld & Geluid

"Allergekste dat ik ooit heb gezien"

De deelnemers willen hoe dan ook naar de overkant. Ze  halen boten van de kant en rukken verkeersborden uit de grond om mee te peddelen. Enkele boten zinken en de schade is groot. Andere deelenemers trekken hun kleren uit en gaan zwemmen. "Het is het allergekste dat ik ooit heb gezien", aldus 'opper' Eekhof van de Rijkspolitie.

Still Journaal, 10-01-1978, NOS. Bron: Collectie Beeld & Geluid
Tekstbron: Ontreddering na VPRO-angstrit, De Telegraaf, 11-01-1978. Bron: Delpher
VPRO: niet verantwoordelijk

De burgemeester van Woudrichem dient een klacht in bij de VPRO en eist een schadevergoeding.

Directeur Jan Haasbroek van de VPRO betuigt tegenover de NOS spijt van de overlast...

...die volgens ontstond doordat er veel meer mensen meededen dan waarop was gerekend.

Kun je dit soort programma's dan wel uitzenden, als je ziet wat de gevolgen zijn?

Haasbroek vindt dit lastig, maar meent dat je als maker alleen verantwoordelijk bent voor de inhoud van een programma...

...en niet voor het gedrag van anderen.

Journaal, 10-01-1978, NOS Bron: Collectie Beeld & Geluid

Als programmamaker ben je nooit verantwoordelijk voor het gedrag van je publiek

Storm Area 51

Gelukkig eindigen dit soort ludieke media-acties niet altijd in chaos. Dit laat het Amerikaanse Facebook-event 'Storm Area 51, They Can't Stop All of Us' zien. Het plan is om op 20 september 2019 met zoveel mogelijk mensen de Amerikaanse legerbasis Area 51 in de woestijn van Nevada binnen te dringen om te zien wat er klopt van de complottheorie dat het leger hier in het geheim onderzoek doet naar buitenaards leven. Maar liefst meer dan twee miljoen (!) mensen melden zich via Facebook aan.

Alien waarschuwing Area 51, Elias Sch, 04-02-2017. Bron: Pixabay
"Nee jôh, ik heb sandalen aan"

Op de dag zelf komen er slechts een paar honderd mensen bij Area 51 opdagen.

Ze durven het echter niet aan om de basis te bestormen, zo vertellen ze in het 'NOS Journaal'.

Deze deelnemer heeft niet de juiste schoenen aan...

... en het terrein wordt zwaar bewaakt door de Amerikaanse luchtmacht.

NOS Journaal, 20-09-2019. Bron: Collectie Beeld & Geluid

Storm Area 51 wordt een leuk feestje

En in plaats van de basis te bestormen, maken ze er een leuk feestje van.

Still NOS Jeugdjournaal, 21-09-2019. Bron: Collectie Beeld & Geluid

Social media kunnen een klein event razendsnel uit de hand laten lopen. Je ziet het bij Project X Haren, waar een simpele uitnodiging op Facebook uitmondde in chaos. Autoriteiten stonden machteloos, de traditionele media wakkerden het extra aan. Dit was niet nieuw—in 1978 deed een VPRO-radioprogramma een oproep aan de luisteraars om midden in nacht een spannende rally te rijden, met alle gevolgen van dien. Maar toch loopt niet elke hype verkeerd af; de bestorming van Area 51 werd uiteindelijk gewoon een leuk feestje.

Bekijk bronnenlijst

Gerelateerde verhalen

NA HET ZIEN VAN DEZE 5 SIMPELE TRUCS ZAL JOUW SURFGEDRAG NOOIT MEER HETZELFDE ZIJN!

Delen Informeren

We hebben een emoji overload ?

Delen Ontwikkeling Informeren

Iedereen is dateable - een geschiedenis van tv-romantiek

Delen Verkopen Informeren

Going to the dogs: een bijzonder toneelstuk van Wim T. Schippers

Vertellen Informeren

Honger

Informeren
Bekijk alle verhalen

Bekijk ook

blog

Be brave, be bright, be true, be social
evenement 22 - 23 november

NOVA Filmfestival 2025

In Beeld & Geluid barst op 22 november het jaarlijkse NOVA Filmfestijn los. Maar liefst 68 korte films zijn er in het weekend van 22 en 23 november te zien in 2 theaters. Allemaal gemaakt door enthousiaste filmmakers zonder commercieel doel.