Make up your mind
Make up your mind

Drag in de media

Later lezen

Je emailadres wordt eenmalig gebruikt om de link naar het verhaal te sturen. Je adres wordt niet opgeslagen.

RuPaul's Drag Race

In de jaren negentig breekt  internationaal door met de debuutsingle Supermodel, You Better Work. Kort daarna is hij het gezicht van make-up merk  In 2009 komt de zoektocht naar America’s Next Drag Superstar voor het eerst op de Amerikaanse kabeltelevisie. Er zijn inmiddels 17 seizoenen van RuPaul’s Drag Race gemaakt waaronder ook versies in . Streamingsdiensten zorgen ervoor dat het programma wereldwijd te zien is. 

Afbeelding: RuPaul, 1-10- 2007. Fotograaf: David Shankbone. Bron: Wikimedia Commons

DRAG

Al duizenden jaren bestaat en verkleden mannen zich als vrouwen en vrouwen zich als man om verschillende . Mannen speelden vanaf de vrouwenrollen in het theater,  ook in het mochten alleen mannen het toneel op. Het woord drag is een verwijzing naar rokken uit de 18de eeuw, die voortsleepten over de grond ("drag" in het Engels). Later onstaat het woord

Afbeelding: Globe theater in Londen, 7-01-2018. Bron: Wikimedia Commons

Drag Balls

Eind 19de eeuw worden er ondergrondse homoseksuele feesten in Amerika gehouden, die de naam Drag ball krijgen. In Washington D.C. is het de voormalig tot slaaf gemaakte die achter de Drag balls zit. In 1888 leest het publiek in over hem en andere zwarte mannen in vrouwenkleding, als de politie het illegale feest binnenvalt. Swann is de eerste Amerikaan die middels legale en politieke actie opkomt voor de rechten van de lhbtq+ gemeenschap. 

Populair vermaak

In het Nederland van 1880 tot 1930 is niet bekend dat er openbare optredens hebben plaatsgevonden van crossdressers. In Amerika zijn deze imitaties van mannen en vrouwen een onderdeel van de . De optredens veroorzaken , het is entertainment voor het hele gezin. 

Afbeelding: Hurly-Burly Extravaganza and Refined Vaudeville, 1899. Bron: Wikimedia Commons

Julian Eltinge

Meer dan 100 jaar geleden is Amerikaan wereldberoemd en bekender dan RuPaul tegenwoordig. In 1906 treedt hij op voor de Engelse koning Edward VII. Waar veel artiesten zich toe leggen op het uitvergroten van vrouwelijke karikaturen, specialiseert Julian in het zo mooi mogeljik zijn als vrouw. Hij brengt een eigen schoonheidsmagazine uit met tips en . Julian is te zien in verschillende

Afbeelding: Julian Eltinge, National Vaudeville Artists Seventh Annual Benefit, 1923. Bron: Wikimedia Commons

Hoewel de aandacht vaak uitgaat naar Drag Queens, is Yvette Dolly een voorbeeld van een Drag King. Zij treedt op in de Moulin Rouge.

Afbeelding: Yvette Dolly, Moulin Rouge, 1924. Bron: Cornell University

Eldorado

In Europa is Berlijn de plek waar een grote vrijheid heerst voor de queer gemeenschap in de jaren twintig. In de beroemde homobar Eldorado is de grote ster van het losbandige nachtleven in de Duitse hoofdstad. 

Afbeelding: Eldorado, queer club in Berlijn, 1932. Bron: Wikimedia Commons

Moraal

De moraal in de maatschappij verandert vanaf 1930, niet alleen in Duitsland door de opkomst van de nazi’s, maar ook in andere landen. Wat eerst onschuldig vermaak is, wordt nu gezien als een uitwas van de queergemeenschap. Crossdressing wordt verboden, mensen gearresteerd en in de krant. 

Afbeelding: Arrestatie drag queens, 1940. Bron: Metropolitan Museum of Art
Verborgen

Na de oorlog was het in Nederland verboden om je "in het openbaar te tonen in kleding van de andere kunne."

In sociëteit De Schakel van het COC, belangen vereniging homoseksuelen, was dat wel mogelijk voor queers.

In 'Achter het nieuws' wordt een kijkje geboden in de Schakel.

Niemand wilde herkenbaar in beeld.

Fragment: Achter het nieuws, 30-12-1964, VARA. Bron: Collectie Beeld & Geluid
Madame Arthur

De eerste professionele drag optredens in Nederland vinden plaats vanaf 1961 in club Madame Arthur in Amsterdam.

In het VARA programma 'Verslag op woensdag' vertelt Hugo Montfrans over zijn optredenals drag artiest.

Daarnaast vertelt hij ook over de verwachtingen van het publiek. Hugo geeft ze wat ze verwachten.

Het publiek bestaat voornamelijk uit hetero's en toeristen.

Fragment: Verslag op woensdag, 7-04-1971, KRO. Bron: Collectie Beeld & Geluid
Talkshows

In praatprogramma's wordt vanaf de jaren 70 meer aandacht besteedt aan travestie en transgenderisme.

Voornamelijk mannen praten over travestie en zijn voor een groot deel niet afkomstig uit de queer gemeenschap.

Sonja Barend praat in haar talkshow met Alice over de gevoelens en behoefte om zich te verkleden als vrouw.

Fragment: Sonja op zaterdag, 29-12-1984, VARA. Bron: Collectie Beeld & Geluid
Playbackshow

Voor het grote publieksvermaak werkt het spelen met genderrollen: het levert veel gelach op.

Een foute grap of opmerking is al snel gemaakt.

Dat gebeurt ook als Henny Huisman de Playbackshow presenteert in 1983.

De 'Zingende zusjes' doen mee aan het programma...

...en het publiek reageert lacherig op wat de twee zangeressen te melden hebben en hoe ze eruitzien.

Fragment: Playbackshow, 31-10-1983, KRO. Bron: Collectie Beeld & Geluid
Miss Travestie

Presentator Robert ten Brink en drag queen Nickie Nicole brengen midden jaren 90 drag tot leven op de televisie.

In het programma 'Miss Travestie Holland' strijden deelnemers om de titel van beste drag artiest.

De kandidaten verzorgen o.a. een lipsync en jurkenronde.

De jury is ook nieuwsgierig naar de drijfveren van de kandidaten.

Mede door dit programma neemt de zichtbaarheid van drags in media en maatschappij toe.

Fragment: Miss Travestie Holland, 20-06-1995, Veronica. Bron: Collectie Beeld & Geluid
Mayday

Verschillende tv-programma's maken in de jaren 90 reportages over drag artiesten.

Presentator Sybrand Niessen gaat een dag op stap met dragqueen Mayday.

Mayday vertelt wat je nodig hebt om aan drag te doen en waar het bij haar vandaan komt.

Fragment: Backstage, 30-07-1999, KRO. Bron: Collectie Beeld & Geluid
Café Lellebel

'Man bijt Hond' maakt in 2008 een reality serie over de Lellebel, een café voor drags en transgender personen in Amsterdam.

In het NCRV programma worden 5 Lellebellers gevolgd van de glamour tot de persoonlijke beslommeringen.

De jongste queen van het stel is de 19 jarige Eva Evita Gonzales.

Ze is die avond bij Jensen op televisie geweest.

Fragment: Man bijt Hond, 4-08-2008, NCRV. Bron: Collectie Beeld & Geluid
DRAG Hulp

Er komen ook televisieformats waarin voornamelijk drag queens de hoofdrol spelen als "hulpverlener".

In 'De diva in mij' helpen queens mensen die zichzelf veel te lang hebben weggecijferd.

De drie queens weten hoe moeilijk het kan zijn om volledig jezelf te zijn.

Door de kandidaten in drag te laten optreden, worden ze sterker en krijgen ze meer zelfvertrouwen.

Na één seizoen verdwijnt het programma vanwege tegenvallende kijkcijfers.

Fragment: De diva in mij, 26-08-2019, BNNVARA. Bron: Collectie Beeld & Geluid
Social Media

Nederlands bekendste drag queen Envy Peru, deelt veel van haar leven op social media.

Veel drag artiesten bouwen op deze manier aan hun roem en bekendheid.

Video: Instagram Envy Peru, 21-07-2024. Bron: Instagram

MuYM

Een programma dat drag queens in de Nederlandse huiskamers brengt is de kijkcijferhit Sinds de eerste uitzending in 2021 kruipen er regelmatig BN-ers in de huid van een alter ego. Het kijkerspubliek op RTL smult er van. Hoewel de deelnemende BN-ers hun steun betuigen aan de lhbtiqia+ gemeenschap is de vraag of het programma ook daadwerkelijk bijdraagt aan bredere acceptatie van drag. De dagelijkse praktijk is dat drag artiesten makkelijk blootstaan aan bedreiging en geweld als ze zich op straat in vol ornaat vertonen.  

Terugslag

In de nieuwsmedia wordt de laatste jaren regelmatig aandacht besteed aan de protesten die vanuit radicaal rechtse hoek zijn tegen onder meer het voorlezen van drag queens aan jonge kinderen. In 2023 organiseerde een demonstratie in Rotterdam. De voorman van de organisatie legt uit waarom hij tegen het voorlezen is.

Video: Open Rotterdam, 16-04-2023. Bron: YouTube

De toegenomen zichtbaarheid en aanwezigheid van drag in de media heeft ertoe bijgedragen dat er veel meer aandacht is voor de kunstvorm. Toch is het aantal programma’s met drag op een hand te tellen. Als entertainment scoort het hoge ogen, maar daadwerkelijke acceptatie in de maatschappij lijkt nog ver weg. Regelmatig krijgen drag artiesten met bedreiging en geweld te maken. Ze zijn vaak het meest zichtbaar van de queergemeenschap en daardoor ook een makkelijk doelwit. Drag is here to stay, but the road to acceptance is a long way…

Bekijk bronnenlijst

Gerelateerde verhalen

Bekijk alle verhalen