Inclusief archiveren: Fatusch Productions

Fatusch Productions werd bijna 40 jaar geleden opgericht door Gülay Orhan. “Mijn moeder gaf het bedrijf mijn naam, een beetje vervormd, zonder te weten dat ik het later zou overnemen,” vertelt Fatoş Çergel, die het productiebedrijf sinds vorig jaar leidt.

Het bedrijf specialiseert zich in documentaires, voorlichtingsfilms en interviews rondom samenleven en mensenrechten. Daarnaast maken ze ook kortere producties zoals videoclips en animaties. “Onze kernwaarde is diepgang,” legt Fatoş uit. “We werken samen met mediaprofessionals om gevoelige thema’s zorgvuldig in beeld te brengen en kwetsbare groepen een stem te geven.”

Hoe de samenwerking begon

De samenwerking tussen Fatusch Productions en Beeld & Geluid ontstond in 2022, toen Bas Agterberg, conservator bij Beeld & Geluid, in gesprek raakte met Gülay Orhan tijdens een evenement. “Ik zag direct de waarde van hun ruwe materiaal als Oral History,” vertelt Bas.

Volgens Bas bevatten de interviews van Fatusch Productions unieke perspectieven die nu nog te weinig gerepresenteerd zijn in het archief. “Dat maakt ze ontzettend waardevol. Bij Beeld & Geluid ontbreekt soms de expertise om dit soort verhalen goed te ontsluiten. Daarom is het fantastisch dat Fatoş ons adviseert over beschrijvingen en toegankelijkheid.”

Fatoş sluit zich hierbij aan. “Ons archief omvat niet alleen uitgezonden materiaal, maar ook interviews die belangrijk zijn voor onderzoekers, docenten en studenten. Dat maakt een archief echt meerstemmig.”

"Bij Beeld & Geluid ontbreekt soms de expertise om dit soort verhalen goed te ontsluiten. Daarom is het fantastisch dat Fatoş ons adviseert over beschrijvingen en toegankelijkheid.”
-Bas Agterberg

Een belangrijk resultaat van de samenwerking is de Fatusch Talks, een reeks interactieve zaalprogramma’s waarin archiefmateriaal wordt gebruikt als basis voor gesprekken. De eerste twee bijeenkomsten stonden in het teken van 60 jaar Turkse migratie.

Fatoş licht toe: “Met de Fatusch Talks wilden we laten zien hoe je archiefbeelden kunt inzetten om maatschappelijke onderwerpen te bespreken. Tegelijk wilden we inzichtelijk maken hoe breed en veelzijdig het archief is. Het biedt niet alleen een venster op het verleden, maar ook op actuele vraagstukken.”

Tijdens de talks werden beelden uit het archief van Fatusch gecombineerd met materiaal van Beeld & Geluid. Dit leidde tot een boeiende interactie met het publiek, waarin onderwerpen zoals beeldvorming, inclusiviteit en vindbaarheid in archieven centraal stonden.

 “Met de Fatusch Talks wilden we laten zien hoe je archiefbeelden kunt inzetten om maatschappelijke onderwerpen te bespreken." 
-Fatoş Çergel

Beeldvorming en vindbaarheid in het archief

Een van de discussies tijdens de Fatusch Talks ging over hoe archieven de beeldvorming beïnvloeden. Fatoş geeft een voorbeeld: “Als je zoekt op Turkse gastarbeider, zie je alleen beelden die met die term zijn beschreven. Er is veel meer materiaal, maar er zijn andere termen gebruikt, of er is helemaal geen beschrijving.”

Bas onderstreept dit: "De beschrijvingen zijn gemaakt vanuit het perspectief van het omroeparchief, met als doel het materiaal te hergebruiken. Kennis over de Turkse gemeenschap of context over de situatie ontbreekt.”

Nieuwe samenwerkingen en inzichten

De eerste talk was gericht op mediamakers en leidde tot mogelijke nieuwe samenwerkingen. “De eerste Turkse radiomaker in Nederland was bereid om zijn archief over te dragen aan Beeld & Geluid,” vertelt Fatoş. “Dat soort momenten laten zien hoe waardevol het is om gemeenschappen bij het archief te betrekken.”

Een ander onverwacht resultaat was dat een NTR-eindredacteur suggereerde om trainingen over diversiteit en inclusie aan omroepen te geven. “Ze zagen archiefbeelden waarvan ze niet wisten dat ze bestonden, en dat gaf hen nieuwe inzichten,” vertelt Fatoş enthousiast.

De tweede talk richtte zich op een breder publiek en bracht herkenning en nostalgie naar boven. “Door 60 jaar archiefbeelden te tonen, werden patronen en ontwikkelingen zichtbaar. Dat maakte de gesprekken erg interactief en waardevol,” zegt Fatoş.

Tijdens de samenwerking ontdekte Fatoş ook DAAN, het digitale archiefsysteem van Beeld & Geluid. “Ik ben verliefd geworden op DAAN,” zegt ze. “Ik had niet verwacht dat ik zoveel tijd zou besteden aan surfen door het archief, maar het was een enorme eyeopener. Je ziet ontwikkelingen die je normaal alleen in rapporten leest, nu samengevat in een paar beelden. Het is geweldig om verhalen op die manier te vertellen.”

“Door 60 jaar archiefbeelden te tonen, werden patronen en ontwikkelingen zichtbaar. Dat maakte de gesprekken erg interactief en waardevol.”
-Fatoş Çergel

Een blik op de toekomst

De samenwerking tussen Beeld & Geluid en Fatusch Productions stopt niet bij de eerste twee Fatusch Talks. “We hebben het nu over 60 jaar Turkse migratie gehad, maar je kunt ook thema’s als vluchtelingen of andere migratiegolven bespreken,” zegt Fatoş. “Er zijn zoveel onderwerpen die we vanuit andere perspectieven kunnen belichten.”

Deze samenwerking laat zien hoe krachtig het kan zijn om gemeenschappen actief te betrekken bij het vormgeven van een archief. Door persoonlijke verhalen en unieke perspectieven toe te voegen, bouwen we aan een inclusiever en rijker archief dat recht doet aan de diversiteit van onze samenleving. Samen met Fatusch Talks onderzoeken we hoe we hier een passend vervolg aan kunnen geven.