In 2010 startte bij Beeld & Geluid het project Erfgoed in Beeld. Door gebruik te maken van mobiele en lokatiebewuste technologieën deed het project onderzoek naar het 'verrijken' van 200 Nederlandse oorlogsmonumenten door middel van audiovisuele bronnen. Het project leidde tot de realisatie van de iPhone-toepassing Oorlogsmonumenten in Beeld.
David van Toor, toen nog masterstudent Nieuwe Media & Digitale Cultuur aan de Universiteit Utrecht, nam vanuit zijn interesse in augmented reality deel aan het onderzoek. Zijn ondervindingen zijn nu gepubliceerd in zijn masterthesis Content in Context. David vertelt: “Tijdens mijn stage droeg ik bij aan toegepast onderzoek, redactie- en productie-activiteiten en beantwoordde ik ook meer conceptuele vragen over manieren om toegang te bieden tot digitaal cultureel erfgoed. Hoe verleen je bijvoorbeeld toegang aan een heterogene gebruikersgroep (variërend in leeftijd en interesses) en wat zijn de gevolgen vanuit het gebruikersstandpunt voor de ervaring van digitaal erfgoed op locatie? Uit deze vragen ontstond een aanbevelingsdocument, dat was gebaseerd op zowel literatuuronderzoek en theorie als op het bijwonen van verschillende workshops een seminars over het onderwerp.”
De mobiele toepassing Oorlogsmonumenten in Beeld werd in oktober 2010 gelanceerd. David stelde een scenario op voor een gebruikerstest met 5 potentiële eindgebruikers met een uiteenlopende achtergrond: “De pilot bestond uit een semi-gestructureerd interview en een aantal taken op locatie met de iPhone-toepassing. Zo konden we praktische inzichten over de beleving van op locatie gebaseerd digitaal cultureel erfgoed verzamelen. Helaas was er weinig tijd over voor het uitvoeren van de test, omdat er een einde aan mijn stage kwam en ik aan het schrijven van mijn masterscriptie moest beginnen.”
Na enig denkwerk over zijn thesisonderwerp, leek het enige zinvolle vervolg om dit scenario uit te werken en zo het proefschrift praktisch te benaderen. Het uivoeren van de pilot gaf wel enige antwoorden, maar deed ook nieuwe vragen opborrelen over de voorwaarden die noodzakelijk zijn om cultureel erfgoed te kunnen verrijken: “Is mobile augmented reality in staat om de belofte van het verrijken van cultureel erfgoed op locatie in te lossen? En wat betekent dit voor het gebruik van een nieuw medium dat nog steeds in een verkennende fase zit en nog steeds onderwerp is van veelvuldig onderzoek?”
Het eerste deel van David’s thesis is gewijd aan de resultaten van de pilot met Oorlogsmonumenten in Beeld. De inzichten verkregen uit de pilot zijn gebaseerd op de criteria: look & feel, functionaliteit, toegevoegde waarde en user-generated content. Het tweede deel biedt uiteenlopende perspectieven op Oorlogsmonumenten in Beeld, door het analyseren van 6 vergelijkbare locatieve mobiele toepassingen: BrooklynMuseumMobile, De Stad Geschonden, Foursquare, DukeMobile, WikiMe en AroundMe. De uitkomsten van deze analyse resulteerden in een scenario voor het ontwerp en gebruik van Oorlogsmonumenten in Beeld. Het scenario is ook inzetbaar voor het ontwerp en gebruik van andere mobiele toepassingen die het verrijken van cultureel erfgoed op locatie tot doel hebben.
Uit de resultaten van zowel de pilot als de analyse van locatieve mobiele toepassingen bleek dat het verstrekken van unieke informatie op locatie belangrijk is om een meerwaarde te creëren. Belangrijker nog is het creëren van een user-generated context om het actieve gebruik van een erfgoedtoepassing te stimuleren. Het creëren van deze context is een taak van zowel de gebruiker zelf als van de ontwikkelaar van de toepassing. Het is daarbij essentieel om de gebruiker aan de content te verbinden en sociale dynamiek, beloning en spel zijn hier belangrijke facetten van. Een erfgoedtoepassing moet ook op een laagdrempelige manier deelname bevorderen. Door middel van bijvoorbeeld crowdsourcing kan de gebruiker impliciet bijdragen aan de inhoud en wordt de nadruk gelegd op het belang van een alledaagse maar vooral vrije ervaring van digitaal cultureel erfgoed op locatie.
David, inmiddels afgestudeerd, zou het geweldig vinden om verder deel te kunnen nemen aan het oplossen van vraagstukken die kunnen leiden tot innovatieve en uitdagende projecten vergelijkbaar met Oorlogsmonumenten in Beeld. Zijn thesis kan u hieronder vinden of via deze link. Uw ideeën, opmerkingen of suggesties hierover zijn erg welkom en kan u onderaan deze pagina als reactie kwijt, of rechtstreeks aan David richten per mail.
Content in context: De verrijking van cultureel erfgoed op locatie door user generated context.