Voor ABBA kun je me altijd wakker maken. Zo lang ik me kan herinneren ben ik al fan. In de collecties van Beeld & Geluid zijn meerdere producties terug te vinden met en over ABBA. Het meest intrigerende televisieprogramma is The Story of ABBA, een muziekspecial van Veronica uit 1982. Ik had deze special jarenlang op een VHS-bandje en iedere keer als ik ernaar keek riep het vragen bij me op. Vooral wilde ik weten hoe de productie tot stand was gekomen en hoe de interviews waren verlopen. Nog geen maand na de opnames laste de groep namelijk een rustpauze in die permanent is gebleken.
Inmiddels is The Story of ABBA gezien door fans over de hele wereld. Videobanden en DVD’s worden al jarenlang onder fans verhandeld en tegenwoordig wordt de special via internet verspreid en besproken op internetfora. In 2011 nam ik voor Beeld & Geluid samen met de Beeldengeluidwikiredactie een interview op met presentator en programmamaker Annette van Trigt. Zij heeft destijds de interviews afgenomen met ABBA voor The Story of ABBA. Helaas komt het er niet van om haar naar deze ervaring te vragen. Twee jaar later dient de mogelijkheid zich alsnog aan.
[[{"type":"media","view_mode":"media_large","fid":"14313","attributes":{"alt":"","class":"media-image","height":"320","style":"line-height: 1.538em;","typeof":"foaf:Image","width":"480"}}]]
Duik in het verleden
Als abonnee van ABBA Intermezzo, het officieel door de groep erkende tijdschrift van de Internationale ABBA Fan Club, valt het me op dat er vrijwel geen Nederlandse bijdrages in het blad staan. Dus heb ik de hoofdredacteur geschreven met het voorstel om een interview met Annette van Trigt te doen over The Story of ABBA. Met enthousiasme wordt het idee ontvangen en gelukkig wil Annette ook meedoen. Dankzij de digitalisering bij Beeld & Geluid is de productie ook direct beschikbaar, zodat zij haar herinnering kan opfrissen. Wat volgt is een gesprek over een – achteraf zeer waardevol – tijdsdocument, waarin met name het verschil in televisie maken tussen 1982 en nu opvalt.
The Story of ABBA
Op 12 december 1982 is de 51-minuten durende productie uitgezonden. De vier leden van ABBA en hun manager Stig Anderson zijn begin november geïnterviewd over hun opmerkelijke carrière. Niemand buiten de groep weet op dat moment dat ze eigenlijk al zijn uitgespeeld. Dankzij haar werk voor het programma Countdown raakt de destijds 25-jarige Annette van Trigt betrokken bij de special over ABBA. Het idee komt van Lex Harding, de samenstelling is in handen van Constant Meijers, popjournalist bij OOR. Meijers is geen interviewer en dus gaat Van Trigt naar Stockholm met één ingehuurde cameraman en een lijst vragen. Met kromme tenen vraagt ze bijvoorbeeld de blonde Agnetha naar het gerucht dat zij ‘de vrouw met de meest sexy billen in de popmuziek’ zou zijn.
Volgens een strakke formule ondervraagt ze de groepsleden individueel en gezamenlijk. Een vermoeiend proces. Achteraf had Van Trigt liever met een tolk gewerkt, zodat de groepsleden zich vrijer in hun eigen taal hadden kunnen uiten. Zelf is ze ook niet zo comfortabel in het Engels dat ze kan improviseren. Ze vindt het gesprek hierdoor te beleefd, zeker in vergelijking met haar radio-interviews uit die tijd. Terugkijkend valt op hoe traag televisie is in 1982. Lange stukken archiefmateriaal en muziekvideo’s van ABBA (destijds overigens geen enkel probleem qua rechten!) worden afgewisseld met ruime interviewshots, waarbij het beeld rustig een paar seconden blijft hangen op het gezicht van de spreker nadat deze is uitgesproken. In sommige van deze lange shots zie je de gezichten van de bandleden betrekken, wat discussies onder fans alleen maar heeft aangewakkerd.
Gemiste kans
Het meest opmerkelijke verhaal van Van Trigt is de onthulling dat er een bezoek aan de opnamestudio is gemaakt met Benny, waarbij hij een rondleiding en uitleg geeft en zelfs wat op de piano speelt. Dit past echter niet in de van tevoren bedachte formule en het is niet in het programma terechtgekomen. Dat is tegenwoordig ondenkbaar. Ook de herhaling van deze special uit 1985 (de versie die in ons archief ligt) bevat deze beelden niet.
Zweeds nationaal erfgoed
Wel is er een nieuwe voice-over opgenomen om de activiteiten van de bandleden tussen 1982 en 1985 te vermelden. Tot slot wordt de retorische vraag gesteld of de groep ooit weer samen de studio in zal duiken. Dat is niet gebeurd, maar dat heeft geen invloed gehad op hun blijvende muzikale nalatenschap. De groep die veertig jaar geleden het Eurovisie Songfestival wint met Waterloo weet tot begin jaren tachtig hit na hit af te leveren. Dankzij succesvolle verzamel-cd’s en de musical Mamma Mia! leeft hun muziek nog altijd voort. Met de opening van het ABBA Museum in Stockholm in 2013 maakt de groep nu ook officieel deel uit van het Zweeds nationaal erfgoed.
Mijn interview met Annette van Trigt is afgelopen maand gepubliceerd in ABBA Intermezzo.
Geschreven door: Rene Koenders
Meer informatie:
- Foto 1: Zweedse popgroep ABBA in Nederland; v.l.n.r. Benny, Anni-Frid, Agnetha en Bjorn op Schiphol, 19 november 1976. Fotograaf Bert Verhoeff/Anefo, uit de collectie van Nationaal Archief, CC-BY-SA.
- Rene Koenders is hoofdredacteur van Beeldengeluidwiki.nl.
- De overige afbeeldingen zijn stills uit The Story of ABBA, Veronica 1982. Het programma wisselt de interviews af met archiefmateriaal en videoclips over de ontstaansgeschiedeins van ABBA, de afbeeldingen in deze blog zijn exemplarisch voor de diversiteit van het gebruikte beeld in de special.